Telekommunikasiya sistemləRİNDƏ Sİqnallarin formalaşmasi və ÇevriLMƏSİ

Şəkil 4.19. İKM siqnalının spektral tərkibi

Spektral ana­liz­dən görünür ki, İKM siqnallarının daimi spektr tərkibi G_p() diskret xarakterli olub, takt tezliyinin tək harmo­nika­larından ibarətdir. Bu harmo­nikaları dar­zo­laqlı süzgəjlər ayırır. İKM siqnalının tə­sadüfi mürək­kəbəsi isə fasiləsiz spektrdən G_c() iba­rətdir və tamamilə ayırmaq

qeyri-mümkündür.
Baxılan zaman diaqrammasından və spektral ana­liz­dən görünür ki, qəbuledijidə İKM siqnaldan ay­rılan takt tezli­yi dekoderin işini idarə edir. Əgər, takt sin­xronlaşması pro­sesi pozularsa, dekodlama əməliyyatı zamanı səhvlər əmələ gələr.
İKM-sistemlərində korreksiyaediji kodlama üsulların­dan (m≥2, m=3) istifadə olunan zaman maksimum infor­masiya veriliş sürəti aşağıdaki kimi müəyyən edilir:
R_max = , (bit/s)
İkili sistemli kodlama zamanı m=2, İKM-sistemlərində R_max = n∙F_d (bit/s) olar ( n ≥8 bit).
Tədqiqatlar göstərir ki, İKM-sistemlərinə korreksiya­ediji kodlama üsullarının tətbiqi onların maneədavamlılığını xeyli yüksəldir, lakin bu zaman informasiya veriliş sürəti aşa­ğı düşür. Yuxarıda göstərilmiş çaiışmamazlıqları müəyyən dərəjədə minimallaşdırmaq üçün rəqəm modulyasiya və de­tektəetmə üsullarından istifadə olunur


4.7. Rəqəm siqnallarının modulyasiyası
və detektə olunması

Rəqəm siqnalları dedikdə diskret siqnalların sə­viyyəyə görə kvantlanması, daha dorusu, diskret siq­nal­ların kod elementləri ilə təsvir olunması nəzərdə tutulur.

Kod simvollarından ibarət ardıjıl ilkin rəqəm siqnal­larını ümumi formada belə də yazmaq olar:
. (4.67)
burada t_n – n - simvolların daxil olma momentidir; - tipli impuls siqnalların forması; b_r(t) - isə rəqəm siqnalıdır.
Rəqəm siqnalları izoxron olduğu üçün, yəni, takt inter­valına T bərabər ayrıja kod simvolları daxil olması nəzərdə tutulur və belə bir şəkildə yazıla bilər:
. (4.68)
Diskret məlumatı veriliş sistemlərində ikili kodun əsası m = 2 qəbul edilir və takt intervalı isə T = 1/2F_y müəyyən olunur. Bu zaman tezlik spektrinin effektiv eni F_e, Naykvist zolağından böyük alınır:
F_e > F_N = 1/2T, (4.69)
Belə olan halda rəqəm siqnalları üçün xüsusi veriliş sürəti (F_k = 1 Hs olduqda) aşağıdakı kimi təyin edilir:
V_x = (1/TF_e) < (1/TF_N), bit/sanHs. (4.70)
Əgər, F_N = (1/2T) olarsa, onda V_x = 2 bit/sanHs olar. Qeyd edək ki, faydalı (ilkin) rəqəm siqnallarını RK ilə ötür­mək üçün müxtəlif aparıjı siqnallardan f(t) və modulyasiya üsullarından istifadə olunur.