Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi R. N. Radjapova keyingi avlodning konvergent tarmoqlari

3.1. Abonent kirish pog‘onasi qurilmalari
Hozirgi kunda telekommunikatsiya xizmatlarining (ISDN, K-XIRT, talab bo‘yicha video va h.) shiddat bilan rivojlanishi bilan aloqada AFT tarmoqlarida yuzaga kelgan bunday servisni qo‘llab-quvvatlashi zarurdir. «Transport tarmoqlari»da va abonent kirish pog‘onasida kommunikatsiya uskunasining topologiyalari va turlarini takomillashtirish va integratsiyalash abonent kirish pog‘onasi va transport tarmoqlarining tuzilish prinsiplari o‘xshashligi to‘g‘risida gapirish imkonini beradi. AFT tarmoqlarida optik-tolali kabellarni qo‘llash uzatish tizimi kabi, kommutatsiya-multipleksorlash uskunasi ham tarmoqning katta resurslarini talab qiluvchi barcha xizmatlarini qo‘llab-quvvatlash imkonini beradi. Xizmatlarni qo‘llab-quvvatlaydigan tarmoqlar tuzilishi uchun xarajatlarni hisoblashda asosiy mezonlaridan biri bo‘lib amaldagi tarmoqlardan maksimal foydalanish hisoblanadi. Hozirgi vaqtda mamlakatning ko‘pgina abonent kirish tarmoqlari simmetrik mis kabellaridan foydalangan holda tuzilgan UFTf tarmog‘iga moslashgan va bu tarmoqlarning o‘tkazish qobiliyati uchun cheklovlarni qo‘yadi. Ikkinchi mezon bo‘lib xizmatlarning aholi tomonidan sotib olish qobiliyati hisoblanadi, qoidaga ko‘ra, xizmatlardan foydalanuvchilar foizi, masalan, «klassik» telefon, faksga nisbatan katta emas va foydalanuvchilarning barcha sonidan 2-5 foizni tashkil etadi.
Keng polasali xizmatlarni taqdim etish UFTf tarmog‘ining bir qator elementlarini modernizatsiyalash bilan bog‘liq bo‘ladi. Ikkinchidan, foydalanuvchi tarmoqdan axborotni tashuvchi raqamli oqimni uzatish uchun ishlab turgan aloqa liniyalaridan foydalanish imkoniyatini aniqlash zarur.
Ikkinchi vazifa o‘z ichiga juda murakkab muammoni oladi. Foydalana olish tarmog‘ini qurishning amaldagi prinsiplari terminal va xizmatlarni etkazuvchi RKQ (marshrutizator) o‘rtasida raqamli oqimni uzatishni tashkil qilish uchun to‘siq bo‘lib hisoblanadigan turli diametrli simlarni ulash, kabelni tarmoqlash va boshqa echimlarga yo‘l qo‘yiladi. Ushbu vazifalarni hal etish uchun quyidagi protseduradan foydalanish mumkin:
- XIRT potensial foydalanuvchining abonent liniyasi uchun terminal va kommutatsion stansiya o‘rtasida raqamli oqimni uzatish uchun foydalanin imkoniyati to‘g‘risida xulosa chiqarish imkoniga ega o‘lchashlar o‘tkaziladi;
- aloqa liniyalari xarakteristikalari uni XIRT uchun foydalanish imkoniga ega bo‘lsa u tarmoq, liniya va stansion terminal bilan jihozlanadi;
- aloqa liniyasi xarakteristikalari XIRT uchun foydalanish mumkin bo‘lmasa, taqsimlash shkaflarida qayta ulashni o‘tkazish imkoniyati ko‘rib chiqiladi va barcha zarur o‘lchashlar takrorlanadi;
- ishlab turgan aloqa liniyalarida har qanday tadbirlar kutilgan samarani bermagan holatda XIRT xizmatlarini ta’minlab turish uchun mo‘ljallangan foydalana olishning yangi tarmog‘ini tashkil qilish zarur.
Bu echim eng zamonaviy telekommunikatsiya xizmatlarini ta’minlab turuvchi foydalana olishning «qo‘yilgan» tarmog‘ini yaratish kabi ko‘rib chiqilishi mumkin. Foydalana olishning «qo‘yilgan» tarmog‘i istiqbolligi shundan iboratki, keng polasali xizmatlarni ta’minlab turish uchun boshqa usul mavjud emas. Masala shundan iboratki, qanday va qaysi vaqtda ushbu «qo‘yilgan» tarmoq yaratiladi.
NGN abonent kirish tarmog‘iga o‘tishning oraliq bosqichidan biri bo‘lib, hozirgi kunda aloqa xizmatlari operatorlari tomonidan keng qo‘llaniladigan simmetrik mis kabellarida ishlovchi xDSL texnologiyalari qo‘llanilishi hisoblanadi.
NGN kirish tarmoqlari resurslari bazasida telekommunikatsiya infrastrukturasini qo‘llash uchun xar xil turdagi simli va simsiz texnologiyalar qo‘llanilishi mumkin. Ularning asosiylariga quyidagilar kiradi:
 xDSL (HDSL, ADSL, VDSL va boshqa) raqamli abonent liniyalari;
 PON passiv optik tarmoqlar;
 gibrid optik –koaksial tarmoqlar (HFC), kabelli modemlar;
 turli texnologiyalar bazasi asosidagi radioulanishlar (Fi, WiMAX, LMDS/MMDS, fazoviy aloqa va boshqalar);
 simsiz optik aloqa (IK-aloqa);
 Ethernet/Fast Ethernet texnologiyasi.
Turli xil kirish texnologiyalarining asosiy xarakteristikalari quyidagi 3.1 jadvalda keltirilgan.
3.1-jadval.
Turli xil kirish texnologiyalarining asosiy xarakteristikalari

Texnologiya	Uzatish muxiti	Tezlik	Maksimal masofa
HDSL	O‘ralgan mis juftlik	2 Mbit/s, simmetrik uzatish	Mis sim diametriga bog‘liq holda  5 …8 km gacha
ADSL	O‘ralgan mis juftlik	Abonentdan 1 Mbit/s va Abonentga 7 Mbit/s, asimmetrik uzatish	Mis sim diametriga bog‘liq holda  5 …8 km gacha
VDSL	O‘ralgan mis juftlik	10 Mbit/s, Simmetrik uzatish	1,5 km gacha
PON	Tola	Ma’lumot uchun 10 Mbit/s, Telefon uchun 2 Mbit/	20 km gacha
HFC	Tola va koaksial kabel	100 … 500 abonentgacha bo‘lgan guruxga 40 Mbit/s pasayuvchi oqim	Kuchaytirgichlar orasi 450 … 500 m (tarmoqlagichsiz)
Wi-Fi (versiya IEEE 802.11 a/b)	Efir	11/54 Mbit/s gacha	50 … 100 m
WiMAX (IEEE 802.16-2004 versiyasi)	Efir	70 Mbit/s gacha	SHahar qurilishida 3-5 km, ochiq joyda 50 km gacha
Fazoviy aloqa	Efir	6 Mbit /s gacha	CHegaralanmagan
IK-aloqa	Atmosferaning havoli qatlami	1 … 1250 Mbit/s	500 m dan  3 km gacha
HomePNA (1.0 versiya)	O‘ralgan mis juftlik	1 Mbit/s	150 m
Ethernet/Fast Ethernet	Tola, o‘ralgan mis juftlik (kat.5)	10 … 100 Mbit/s	100 m (mis), 2 km gacha (ko‘p modali tola), 150 km gacha (bir modali tola)

3.1- jadvaldan ko‘rinib turibdiki, zamonaviy kirish tarmoqlarining qurilmalari nafaqat 5 km gacha bo‘lgan masofada magistral (transport tarmoq)ga lokal ulanishni tashkil etish uchun qo‘llaniladi, balki uzatish tezligi 100 Mbit/s bo‘lgan 150 km gacha uzunlikdagi masofaga ulanishni tashkillashtirish imkonini beradi.
Umuman olganda paketli kommutatsiyaga asoslangan kirish tarmoqlarining yig‘indi narxi, odatdagi kanallarni kommutatsiyalash texnologiyali tarmoqlarga nisbatan past bo‘lishi mumkin. Bunda qurilgan kirish tarmog‘i telefon uchun qo‘llanilgani kabi ma’lumotlarni uzatish uchun ham qo‘llaniladi.
.

3.1-rasm. Lokal ulanish texnologiyalari