Tema: Internet tiykarlari

Tema:Internet tiykarlari

Joba :

1. Global kompyuter tarmaqlarınıń kommerciyada qollaniliwi.
2. INTERNET global kompyuter tarmogi.
3. Internet degi tiykarǵı protokollar hám olardıń qollaniliwi.


Kirisiw

Insaniyat turmıs táriziniń rawajlanıwı jańa-jańa jańa ashılıwlardıń jaratılıwına sebep bolıp atır. Insan jańalıq jaratıw processinde hár túrlı tusiqlarga dus keledi hám sol tusiqlami engib ótiw dawamında taǵı jańa oylap tabılǵanlar vujudga keleberedi. Lekin turmıs tájiriybelerinen ekenin aytıw kerek, kóbinese jańa ashılıw málim bir mashqalanı sheshiw Processinde júzege keledi. Biz sózsiz kompyuterdiń jaratılıwın XX ásirdiń ullı jańa ashılıwlarınan biri desek aljasıqmaymiz. Dáwir talabına kóre búginge kelip kompyuter texnologiyası júdá rawajlanıp ketti. Maǵlıwmatlami basqarıw, ásirese, házirgi kúnde zárúrliahamiyat kásip etpekte. Malumotlarni basqarıw sistemalarına bolǵan talap kún sayın artıp barıp atır. Úlken kólem degi maǵlıwmatlar bazası hám informaciyalar ústinde islewge tuwrı kelip atır. Jámiyet rawajlanıwında júz berip atırǵan jedel ózgerisler onıń bir bólegi bolǵan Informatika tarawına da óz tásirin kórsetip atır. Bul tásir sonshalıq kúshlıqı, informaciya texnologiyalarında bolıp atırǵan ózgerisler jıllar ishinde emes, bálki aylar ishinde ózgerip hám boyib barıp atır.

Házirgi kúnde informaciya tarmaǵından paydalanıw dástúriy tús alǵan. Búging) kúnde milliy informaciya sistemasın qáliplestiriw processinde internet hám basqa global informaciya sistemalarınan keń paydalanıw, ásirese zárúrli áhmiyetke iye. Bul " Kadrlar tayarlaw Milliy programması de da aytnadı. Haqıyqattan da, kúndelik turmısda biliw zárúr bolǵan rapids, old by toydalanishni joybarlawdı talap Iladi. Yaǵnıy, informaciyalardıń kópligi, olardı tabıw, alıw qanday túrdegi informaciyalami gazeta, Jumal, televidenie yamasa radiodan hám qanday informaciyalardı basqa dereklerden, mısalı, internet yamasa E-maildan alıwımız múmkinligin belgilep alıwımız múmkin.

Informaciya álemi rawajlanıwında keskin ózgerisler júz beredi hám jańa informaciya texnologiyaları júzege keldi. Internet haqqında, onıń múmkinshilikleri hám elektron pochta haqqında aqırǵı payıtlarda kóp gápirilmoqda. Kompyuter hám internet atamaları kúndelik kópshilikke arnalǵan atamalarǵa aylanıp atır. Zamanagóy kompyuter hám informaciya texnologiyaların ekonomika, pán hám tálimdiń barlıq tarawlarına keń engiziw, xalıq aralıq informaciya sistemalarına
Sonday-aq, Internet» ga kirip barıwın keńeytiw, joqarı maman programmalaytuǵın - mutaxxassislar tayarlaw dárejesin asırıw máselesi mámleket siyasatı dárejesine kóterildi. ministrler Mákemesi 23 may 2001 jıldaǵı sheshimi bunıń ayqın dálili bolıp tabıladı. Internet tómendegi Múmkinshilikleri menen ábzal bolıp tabıladı, bul informatsiyaga ıyelew, jańalıqlar menen tanısıw, bilimge ıyelew, oqıw, aldıńǵı texnologiyalar hám tájiriybeler menen tanısıw, jumıs munasábetlerin demde sheshiw, serik hám buyırtpashılami baqlaw, qarıydardıń talabı hám máselelerin biliw, ónim babosini control qılıw múmkinshilikleri bolıp tabıladı. Sonday eken, Internet bul jańalıqlar menen úzliksiz túrde tanısıw, sheriklik hám háreketlaming birlesuvi, zamanagóy pikirler almaslaw, tálim alıw, isbilermenlik usılı bolıp tabıladı. Sonday etip, internet bul infradoira bolıp, onıń járdeminde maǵlıwmatlami uzatıw, qabıllaw, basqarıw hám súwretlew múmkin. ol kommerciyaıń klassik usılları qollanıwın hám jumıstı demde júritiliwinı támiyinleydi, dúnya Intellektuallıq baylıǵına hám ásirese ilgur texnologiya hám tájiriybelerge jol ashadı, adamlar hám xalıqlar arasında baylanıs o'matadi.

bul diplom jumısım Internet hám internet texnologiyalar haqqındaǵı malumotlarni júrgiziwge arnalǵan. Diplom jumısım 3 baptan ibarat. Birinshi bapta Siz Internet hám odan paydalanıw tiykarları : Internet hám Intranet,
internettiń kommunikatsion hám information funksiyaları hám múmkinshilikleri, Internet strukturalıq bólimleri hám resursları, xızmetlerin menen tanısasız. Internet ne, onıń múmkinshilikleri, jaratılıw tariyxı, islew tártipleri, informaciyanı qıdırıw usılları haqqında etarli malumot alasız.
Ekinshi bapta internet hám odan paydalanıw tiykarları : internette hám elektron bette
Kochniso 14 tbl, elektron pochta múmkinshilikleri, informaciyalardı

islew, informaciya nusqasın kóshiriw dane
Internette izlep tabıw, jańalıqları alıw, ushırasıw hám konferensiyalarda ishtrok etiw tártipleri menen tolıq tanısamız

úshinshi hob Internettiń túrli tarawlarına nátiyjeni ámelde qollanıwı menen tanıstıradı. Bunda Sizge aralıqtan oqıtıw sistemaları, telemeditsina múmkinshilikleri, internette isbilermenlik, elektron ofis, interneta tanısıw, elektron kutubxonlar, Internette jumıs birjası hám informaciya qawipsizligi túsinigi haqqında maǵlıwmatlar
Global kompyuter tarmogi internet tarmaǵı Internet bul ózi ne? Internet - bul
pútkil jáhán kompyuter tarmaqları kompleksi bolıp tabıladı. Tómende biz Internemi jaratılıwı menen
tanısamız. 1964 jılda AQSh Qorǵaw ministrligi tárepinen kompyuter tarmaǵınıń birinshi versiyası jaratılǵan edi. Bul tarmaq járdeminde ministrliktiń bólimleri bir birleri menen malumotlami almasıwları múmkin edi. Bul tarmaq ARPA (Advenced Research Projects Agency) Net dep at berildi hám amb operatsion sistemasında jumıslar edi. 70-shi jıllardan baslap bul tarmaq júdá rawajlanıp kedi hám endi oǵan qálegen kompyuterdi jalǵaw múmkinshiligi
payda boldı.

1974 jılda hár túrlı tarmaqları birlestiruvchi TCP/IP protokolı jaratıldı jáne bul tarmaqlardı rawajlanıwınıń taǵı bir dúmpish boldı. 80-yillada kompyuter keń tarqala basladı hám hár túrlı AQSh universitetleri de kompyuter tarmaqların jarata basladılar. 1983 jıldan baslap ARPA Net tarmaǵı INTERNET (Ishki tarmaq yamasa orıs tilinde sencers) dep atala baslandı hám kompyuter pamda tarmolar tuplami sistemasına aylandı. Bul sistemaǵa AyShning eń teńili kárxanalar tarmogal NSFNET, evropadagi EuNet, EARN, Yaponiyanıń JuNET hám Ullı Britaniyanıń JANET tarmaqları qosıldı. Sol waqıttan baslap INTERNET pútkil jáhán kompyuterler tarmaǵına aylandı. 90 -jıldan baslap INTERNET xızmet tarmaqları tashkil etińishni basladı. Bulardan eń keń rawajlanıp kelgenler ba veronica, Gopher hám World Wide Web (WWW). Internette maǵlıwmat kópligi sebepli kerekli maǵlıwmatlam/ WWW. HIR/yakl. Gopiber protokolı (standartı ) járdeminde tabıwımız hám kóriwim múmkin. WWW-Interetning eń kópshilikke arnalǵan xızmet turklir. oǵan olanish ushın bizge kompyuter hám modem otarli, ol járdeminde biz dúnya kompyuter tarmaqlarda saqlanıp turǵan maǵlıwmatlar menen islewimiz múmkin. Bul maǵlıwmatlar Web- saxifa kóriniste saqlanadı. Bul betler iyeleri iri korporasiya yamasa kishi kárxanalar, universitet yamasa mektepler, xar qıylı shólkemler, Jumal hám gazetalar yamasa ápiwayı shaxslar.

Internet den tiykarlanıp 7 yunalishda paydalanıladı Z 1) E-mail - elektron baylanıs (pochta )

2) Chat-Ínteraktiv sáwbetler (IRC tarmaq yamasa E-mail)
3) Maǵlıwmatlami WWW (World Wide Web) yok! GOPHER járdeminde izlew.
4) Maǵlıwmatlar menen almaslaw uSENET
5) Programmaları uzaqtan basqarıw
6 ) Ínteraktiv oyınlar.

Maǵlıwmatlar ishinde háreketleniw ushın bizge gipermata baylanıslar járdem beredi. Giperman bul tekstti giperko'rsatmalar járdeminde túsindiriw bolıp tabıladı. Yaǵniy tekst degi qandayda bir sóz yamasa termindi túsindirme berip atır basqa tekst yamasa betten paydalanıw. Hár bir Internet beti óz tarmaq adresine iye hám AQShning virdinilya shtatında sol adresler tákirarlanmasligi ushın arnawlı kompaniya bar. Bul URI. (universal Resorce Locators) adresi, RL adresă giperdokumentning atı hám jaylanıw katalogı, serveri, domeni hám server túrin kórsetedi. ORL adresi bir neshe bólekten ibarat. Hár bir bólegi noqat menen ajratıladı hám domen dep ataladı. Eń sońǵı bólegi - joqarı domen dep ataladı hám tiykarlanıp mámleketti kórsetedi. ol eki xarfdan ibarat boladı :

uz-Ózbekstan

ua-Ukraina

uk - Ullı Britaniya

Ri - Rossiya

Au-Avstraliya Kr-Kareya

Jp - Yaponiya

Cn-Kitay

Br-Braziliya

De-Germaniya

Íyt-Italiya

Lekin domen mámleketti kórsetpesligi da múmkin hám ol ush háripten ibarat bolıp, qoyidagicha bolıwı múmkin: Com-kompaniya yamasa firma,
Internet (International Network-xalıq aralıq kompyuter tarmog') - dúnyanı qamtıp alǵan global kompyuter tarmaǵı bolıp tabıladı. Házirgi kúnde Internet dúnyanıń 150 den artık mámleketinde 100 millionlap abonentlerge iye. Hár ayda tamoq muǵdarı 7-10% ga artıp barıp atır. Internet dúnyadaǵı hár qıylı maǵlıwmatlarǵa old informaciya tarmaqları ortasındaǵı óz-ara baylanıstı ámelge asırıwshı yadronı quraydı.

Internet qashanlar bolıp tabıladı tek izertlew hám oqıw gruppalarigagina xızmet etken bolsa, házirgi kunga kelip, ol islep shıǵarıw dóńgelekleri arasında keń tarqalıp atır. Kompaniyalardı

Internet tarmogining operativligi, arzan, keń qamrovdagi baylanıs, sheriklik jumıslarındaǵı qolaylıq, hámmediń islewi ushın múmkinshilik jaratıwshı programma hám de maǵlıwmatlardıń kem ushraytuǵın bazası ekenligi ózine tartıp atır. Arzan xızmet bahası ornına (tek Internet tarmaǵından yamasa telefonnan paydalanǵanliklari ushın oyma-ay tolıqnıwshı turaqlı tólewdi názerde tutmasa) paydalanıwshılar AQSh, Kanada, Avstraliya hám basqa kóplegen Evropa mámleketleriniń kommerciya yamasa kommerciyalıq bolmaǵan informaciya xızmetlerine jol tabadılar. Internet dıń erkin kiritiletuǵın arxivında insaniyat iskerliginiń barlıq jabxalarini óz ishine alatuǵın informaciyalarǵa, jańa ilimiy jańalıqlardan tartıp, tap ertangi kungi ob xavo maǵlıwmatına shekem bilip alıw múmkin. 48. Ayılıqaq, kundlik kommunikatsiyaǵa muxtof shaxslar, shólkem, mákemeler ushın kóbinese telefon arqalı tuwrıdan-tuwrı baylanısqa salıstırǵanda Internet Infrastrukturasidan paydalanıw ádewir arzan túsedi. Bul zat, ásirese, sırt ellerde filialları ámeldegi bolǵan firmalar ushın qolaylı esaplanadı, sebebi Internet dıń kunfidentsial kem ushraytuǵın baylanısları dúnya boyınsha múmkinshilikke iye. Usınıń menen birge taǵı bir zattı aytıw kerekki, jaqınnan berli baspa baspalami kompyuter tarmaǵı kanalı arqalı tarqatıw baslandı. Tez-tez biz jaxsı kórgen gazeta hám Jumallatimizning aqırǵı maǵlıwmatların WWW sózlerinen baslanǵan mánzilde kóriw jáne onı sol mánzilden nusqasın kóshirip alıw múmkin degen sózler kóbirek ushırasıp turıptı. Usınıń menen birge elektron baspalar
Eger bir hám bir neshe kompyuterde birdey identifikator bolsa, tarmaq habarni jibera almaydı. Internette kompyuter tarmaqları (KT) Internet mánzill yamasa anikrog'i IP-adresin belgilew menen anıqlanadı. IP adresi 32 bıyt uzınlıqta hám hár biri 8 bitdan ibarat tórt bólekten shólkemlesken hám hár bir bólegi 0 den 255 ke shekem bolǵan bahaları qabıl etedi. Bólimler bir-birinen noqat arqalı alipatil Mısalı, 2392. 25. 234. 456 yamasa 147. 120. 3. 28 lar ajratıladı. IP de eki hár túrlı marzini belgileydi. Internet tarmaq adresi haqqında gáp ketkende, ádetde IP adresi túsiniledi. Eger IP adresinde barlıq 32 bıyt da paydalanılsa, ol halda tórt
milliarddan kóp múmkin bolǵan mánziller payda bo'lar edi. Lekin birpara mánziller achin #asiraga alıp quyıladı. IP adresi eki bólekten birlespeleriń arnawlı maqsetleri uchan Ibarat boladı : tarmaq mánzill jáne onıń xost adresi. IP mánzildiń bul dúzilisine tiykarlanıp hár túrlı tarmaqlar daǵı kompyuter nomerleri birdey boladı. Sonı da aytıw kerek, mánzillerdi sanlı belgilew kompyuter ushın túsinikli bolsada, paydalanıwshı ushın anıq maǵlıwmattı bermeydi. Sol sebepli de kúndelik turmısda ádetde adreslewdiń domen sulı paydalanıladı. Host kompyuterler Internettiń server xızmetin orınlawshı kompyuterler bolıp tabıladı. Host sistema (kompyuter) Internet menen baylanısqan baylanıs xabarların alıwshı jáne onı uyqas baylanıs bólimlerine jo'nanuvcht kompyuterdi. Kóbinese xost kompyuter lokal tarmaǵındaǵı ápiwayı kompyuterge uqsaǵan bir kompyuter bolıp tabıladı. ulıwma halda ol Internet provayderi wazıypasın orınlawshı shólkem modemi arqalı jalǵanǵan kompyuter bolıp tabıladı. Xost kompyuterlami ataw ápiwayı bolıp tabıladı. Mısal ushın maripov@ash-su. silk. org elektron pochta adresinde silk. org tarmaǵına tiyisli domen bolsa, tashsu bolsa elektron pochta xost sistemasınıń programmaları atqarılatuǵın kompyuter nomi bolıp tabıladı. Domenning eń joqarı tekshesindegi sóz (biziń mısalımızda org) onıń klasın anıqlaydı, ol xızmet túri yamasa geografiyalıq jaylasqanına qaray belgilenedi.
Sovan Teleport tarmaǵı.

Sovam Teleport Xalıq aralıq kompyuter informaciya tarmaǵı San Francisco/Sáykescow Teleport AQSh), Cable& Wireless (Ullı Britaniya ) kompaniyaları hám de Avtomatlastırılgan sistemalar institutı (Rossiya ) tárepinen 1990 jılda islengen. Tarmaq áwele ámeldegi waqıt rejiminde teleks hám telefaks xalıq aralıq informaciya almasıw ushın mólsherlengen. Xalıq aralıq tarmaqqa shıǵıw ijara daǵı joldan Batıs Evropaga baylanıs qılıw kanalları arqalı shıǵıladı.

Bank tarmaqları hám bankler aralıq esap -kitaplar sisteması.

Xojalıqta tólewlerdiń úlken bólegi naq pulsiz esap -kitap formasında ámelge asıriladı. Naq pulsiz aylanbanıń úlken áhmiyeti ekonomika ushın kuplab banklararo pul ótkeriwdi óz-ara esapqa alıw sisteması yamasa kliPING menen almastırıw zárúriyatın keltirip shıǵaradı. KIIPINGni qóllawdıń pisbatan nátiyjeli tarawları tómendegishe: Orayly Bank sistemasında Bankler aralıq esap -kitap, pul aqsha mural azaro otkazishni turaqlı tákirarlaytuǵın iqtisadiy larini Jihardan bir-birine baylanıslı kárxanalarǵa xizmet kórsetiw, birdey degi operativ pitimlerdi ámelge asırıw. Keleshekte hákisionerlik kliPING hám esap -kitap strukturaların shólkemlestiriw hám olardı jáhán finans sistemasına birlestiriw bul Oraylıq Bank siyasatınıń baǵdarlarınan biri esaplanadı.