Temir yo’llarda Avtomatika Telemexanika va Aloqa Reja

Temir yo'l transportida aloqa
Simli aloqa Temir yo‘1 transportida axborot uzatish uchun radioaloqa, simli, radioreleli va sputnikli (sun’iy yo‘ldosh orqali) aloqa tizimlari qo‘llanadi. Asosiy aloqa vositasi sifatida kabel va havo liniyali simli aloqalardan foydalaniladi. Vazifasi bo'yicha ular umum texnoiogik va operativ (tezkor) — texnoiogik turiarga, amal hududi bo'yicha — Magistral, yo'l bo'ylab, mintaqaviy, mahalliy va stansiya ichidagi tur-larga bo'linadi. Umumtexnologik telefon aloqasi bir yoki yondosh stansiyalar ishchi xodimlaming o'zaro xizmat yuzasidan gaplashishlari uchun qo'IIanadi. Bunday aloqa shaharlararo aloqalarga chiquvchi mahalliy aloqa tizimlari asosiyda tashkil qilinadi. Operativ — texnoiogik aloqa tashish jarayonlarini tezkor boshqarish uchun xizmat qiladi. Magistral aloqa davlatlar va temir yo'llararo aloqalarda qo'IIanadi. Yo‘l bo'ylab aloqa temir yo'l boshqarmasi va mintaqaviy temir yo'l uzellari hamda yirik stansiyalar orasidagi aloqalardan qo'IIanadi. Bu turdagi aloqalar olis masofa aloqasi deyiladi. Mintaqaviy aloqa poyezd dispetcherligi, energetika, peregon, vagon dispetcherligi, liniyaviy — yo'l, chipta (bilet) dispetcherligi kabi aloqa turlami o'z ichiga oladi. Mahalliy aloqa stansiya, lokomotiv va vagon deposi. yo'l, elektr ta’minoti, signallashtirish va boshqa xo'jaliklar ichida ishchi-xizmatchilaming o'zaro aloqalari uchun xizmat qiladi. Uni tashkil etish uchun avtomatlashgan yoki qo'l xizmatli telefon stansiyalari barpo etilib, uning yordamida ichki ulanishlar, shahar telefon tarmoqlariga va boshqa temir yo'l tarmoqlarga ulanishlar bajariladi. Stansiyaviy telefon tarmoqlariga yordamida harakatni tashkil qilish bo'yicha boshqamv — ijro aloqalami o'matiladi. Keyingi yo'llarda tcmir yo'llarda clcktron avtomatik telefon stansiyalari (ATSE) keng qo'vllana boshladi. Ular mikrosxemalarda tuzilgan bo'lib gabarit yo'lchamlari kichik, pishiq, chidamli, muntazam ishlaydi, shovqinlardan holi va kam xarajatli. Yozma axborotlami va buyruqlami yetkazish uchun telegraf aloqalaridan ham foydalaniladi.
Radioaloqa Radioaloqaning simli aloqadan asosiy afzalligi, uning yordamida harakatda bo'lgan ishchi — xizmatchilar (lokomotiv machinistlari, poyezd tuzuvchilar, harakat tarkibi nazoratchilari, qurilish tashkilotlari ishchilari, yo'l, elektr kontakt tarmoqlari va SMB qurilmalarini ta’mirlash brigadalari, yo'lovchi poyezdlariga xizmat ko'rsatuvchi va boshqa xodimlar) bilan muntazam aloqa umatish imkoniyatlaridadir Asosan poyezdli, stansiyaviy va operativ — ta’mirlash radioaloqalari ishlatiladi. Uzluksiz ikki tamonlama poyezdli radioaloqa poyezd dispetcheming dispetcherlik uchastkasi hududida harakatda bo'lgan lokomotiv mashinistlari bilan; peregondagi mashinistni eng yaqin stansiya navbatchisi hamda qarama-qarshi kelayotgan poyezd mashinistlaming o'zaro aloqalari uchun xizmat qiladi. Poyezdli radioaloqa radioli va simli aloqalar birlashmasidan tashkil topadi. Radiostansiyalar lokomotiv va oraliq stansiyalar navbatchisining xonalarida o'matiladi. Stansiyaviy radioaloqa manevr va saralash tepaliklari bilan o'matiladi. Uning yordamida dispetcheming (stansiya navbatchisi, poyezd tuzuvchilar) stansiya hududida, katta stansiyalarda esa alohida manevr ishlari tumani manevr lokomotivlari mashi-nistlari bilan muntazam ikki tomonlama radioaloqalari o'matiladi. Saralash tepaligi radioaloqasi tepalik navbatchisining tepalik lokomotivlari mashinistlari bilan aloqasi ta’minlaydi. Buning uchun manevr va tepalik lokomotivlari RV tusumli radiostansiyalar bilan jihozlanib manevr dispetcheri va park navbatchilari xonalarida RS rusumli statsionar ikki yoki uch boshqaruv pultli radiostansiyalar o'matiladi. Poyezd tuzuvchilar va ulaming yordamchilariga RN turdagi ko'tarib yuriladigan radiostansiyalari beriladi. Bunday radiostansiya bilan vagon slesalari, tezlikni boshqamvchilar, tarkiblarga texnik xizmat va tijorat nazorati hodimlari, yuk hovlisi dispetcherlari, muhofaza hodimlari va boshqalar ta’minlanadi. Peregonlardagi ta’minlovchi brigadalarining ishi ikki tomonli operativ-ta’mirlash radioaloqasi bilan ta’minlanadi. Ushbu aloqalar so'zlashuvlarni avtomat tarzda qayd qilib boruvchi moslamalar bilan jihozlanishi mumkin. Radioreleli aloqa liniyalari ultraqisqa to'lqin diapazonlarida ko‘p kanalli radioaloqa tizimlarini barpo etishga imkon yaratadi Ushbu liniyalar 50-60 km oraliqda antennalarining to'g'ri ko'ruvligida bo'lgan masofalarda qabul qiluvchi-uzatuvchi radiostansiyalar zanjirini tashkil qilish imkonini beradi. Antennalar yordamida ultraqisqa to'lqinlar yo'naltirilgan bog'lam sifatida tarqatilib, ularning yordamida birvarakay yuzlab gaplashuvlar olib borilishi mumkin. Radiorele liniyalar tiniq ishlaydi va tashqi ta’sirlar sezilmaydi.. Televideniye Yuftimiz va chet ellar temir yo'llarida sanoat televideniyesi qurilmalari tizimlari keng qo'llanadi va ular ishlab — chiqarish jarayonlari ustidan tegishli nazorat o'm atish imkonini beradi televideniye quyidagi asosiy yo'nalishlar bo'yicha qo'llanadi. Televizion kuzatuv tizimlari stansiyaning, uning ayrim parklarining. lokomotiv va vagon deposi sexlarini ko'rsatish uchun ishlatiladi. Ular omborxonalar, saralash tepaliklari ishini kuzatish, yuk. pochta, bagaj va yo'lovchi vagonlarida ortish jarayonlarini nazorat qilish imkonini beradi. Harakat jarayonini qayd qiluvchi televizion tizimlar poyezdlami stansiyaga qabul qilishda, poyezd tarkiblarini saralash parkidan jo'natish parkiga olib o'tishda yuk vagonlari raqamlarini o'qish va qayd qilish uchun xizmat qiladi. Poyezd rels zanjirli nazorat uchastkasiga kirib kelaboshlagandayoq telekamera va videomagnitofon yoqiladi va vagonlar raqamini kuzatuvchi operatorga sekinlashtirib qayta o'qiydi, yoki m a’lumotlami EHM xotirasida o'tkazadi. Keyingi vaqtlarda ko'rinuvchan informatsiyalami yozib qayta ko'rsatuvchi hamda vizual informatsiyalami bir yo'la ekranda ko'rsatish bilan uzatuvchi tizimlar ham keng qo'llanmoqda.