Temuriylarning Yevropa bilan aloqalari Ispaniya va Fransiya qirollari bilan aloqalar Ruy Gonzales de Klavixo elchiligi

AMIR TEMUR YEVROPALIK ELCHILAR NIGOHIDA

REJA:

1. 
   Temuriylarning Yevropa bilan aloqalari 
   
2. 
   Ispaniya va Fransiya qirollari bilan aloqalar
   
3. 
   Ruy Gonzales de Klavixo elchiligi
   

Temuriylarning Yevropa bilan aloqalari XV asr boshlarida rivojlandi, chunki turk-moʻgʻul hukmdori Amir Temur va Yevropa monarxlari tashqi xavf boʻlmish Usmonli imperiyasiga qarshi yaqinlashishga harakat qildilar. Temuriylar musulmon boʻlsalar-da, ular bilan Usmonli turklari va Misr mamluklari oʻrtasidagi kuchli dushmanlik munosabatlari saqlanib qolayotgan edi.
Garchi Temuriylar oʻzini gʻoziy deb eʼlon qilgan boʻlsalar-da, Amir Temur Yevropa bilan nisbatan doʻstona munosabatlarni davom ettirdi.^[1] Yevropani oʻsha paytda Usmonli turklarning bosqinchi qoʻshinlari tahdid ostiga olgan va Yevropa hukmdorlari kuchli ittifoqchilardan umidvor boʻlayotgan edi. Amir Temur xuddi shu tarzda Yevropa davlatlarini oʻziga Usmonli dushmanlarini yoʻq qilishda yordam beradigan ittifoqchilar deb bildi. 1399-yilda Hindistondagi yurishlaridan soʻng Amir Temur 1400-yilda Halab va Damashqni egalladi. 1402-yil iyulda Anqara jangida Usmonli hukmdori Boyazid I bilan jang qildi va magʻlubiyatga uchratdi.


Ispaniya va Fransiya qirollari bilan aloqalar
Anqara jangidan oldin, Yuz yillik urushning tinch bosqichlari vaqtida koʻplab Yevropa ritsarlari va qurolsozlari chet elda baxtlarini izlashadi va ularning baʼzilari Amir Temurarmiyasida xizmat qilishdi. Jak du Fey ismli fransuz zamindorining Amir Temur qoʻl ostida xizmat qilgani haqida maʼlumotlar mavjud, ammo uning xizmatining nimadan iboratligi nomaʼlum. Maʼlumki, Amir Temur Nikopol jangida dahshatli muvafaqqiyatsizlikka uchragan salib yurishidan soʻng, oʻz vatandoshlariga qoʻshilib olishi uchun uni ozod qiladi. Jangdan soʻng Usmonli sultoni koʻplab mahbuslarni qatl etishni buyurdi, ammo Amir Temur tomonidan Usmoniylarning Jihod chaqirigʻiga javob berish uchun yuborgan tatar jangchilari Jak du Feyni tanib, uni qatl etishdan qutqarib qoladilar.
Anqara jangi paytida Ispaniyaning ikki elchisi Amir Temur yonida boʻlgan. Ular Pelayo de Sotomayor va Fernando de Palazuelos. Usmonli turklarning Yevropaga hujum qilishiga qarshi Amir Temur va Yevropa davlatlari oʻrtasida ittifoq tuzish imkoniyati mavjud edi. Usmonli va mamluk dushmanlarini tajovuzkor ittifoqlar yordamida oʻrab olishni istagan Amir Temur uchun aniq bir sabab bor edi.
Bir asr oldingi Franko-Moʻgʻul ittifoqiga qarshi qaratilgan ushbu urinishlar, ayniqsa Usmonli hujumlari oʻsha paytda Konstantinopolga tahdid solayotgan edi.
Temur Karl VI saroyiga Sultonya arxiyepiskopi Dominikan ruhoniysi Janni elchi qilib yubordi .^[5] Jan 1403-yil 15-iyunda Parijga yetib keldi. Temurning maktubi Karl VI ga yetkazilib, unda quyidagilar tavsiflangan:
"Eng osoyishta, eng muzaffar Qirol va Sulton, Frasniya va boshqa ko'plab millatlar qiroli, eng qadrli do'stim, dunyoning eng marhamatli monarxi, ko'plab buyuk urushlar g'olibi."
— Amir Temurdan Karl VI ga maktub.
Temur Karl VIga harbiy ittifoq hamda tijoriy aloqalarni yanada rivojlantirishni taklif qildi. Karl VI faqat Temur oʻlimidan sal oldin (1405) javob elchiligini yubora olishi mumkin edi.
Ispaniya bilan aloqalar ham rivojlangan. Ispaniyalik tarixchi Migel Anxel Ochoa Brunning fikriga koʻra, Kastiliya qiroli Genri III va Amir Temur oʻrtasidagi munosabatlar oʻrta asr Kastiliya diplomatiyasining eng muhim tasvirlari boʻlgan. Amir Temur Kastiliya saroyiga Xoji Muhammad al-Qozi ismli Chigʻatoy elchisini xat va sovgʻa-salomlar bilan yubordi.
1402-yil dekabrda Amir Temur Anadolu sohilidagi kichik Yevropa avanposti bilan toʻgʻridan-toʻgʻri ziddiyatga kirishdi. Izmir shahrining qal’asi va porti Gospitalyerlar ordeni tomonidan egallandi. Amir Temur Izmirni ikki hafta davomida qamal qildi va uni egalladi. Ushbu harakat Aragon va Kastiliyani vahimada qoldirdi.