Termin va terminologiya. Termin soʻzining interperetsiyasi. O

42. Semantik termin-sinonimlar

Stilistik termin-sinonimlar mumtoz asarlar, ayniqsa, nazmda bitilgan obidalar so‘z boyligida bot-botko‘zga tashlanadi: Tir-Munshiy “Merkuriy”, Mirrix-Turki falak “M ars”, aloqachi-chopar, g'o'l-qalb “qo‘shin markazi”, janggoh-ma ’rakagoh “jang maydoni”, urush-ma ’raka “jang”. Hozirgi o‘zbek terminologiyasi ham stilistik sinonimlardan xoli emas: gepatit-sariq, moychechak-romashka, qiynash-azoblash-iskanjaga olish va sh.k. Ilmiy-texnikaviy terminlar tarkibida stilistik terminlar uchramaydi. Turli terminologik sistemalarda qo‘llanuvchi ayg'oqchi-josus, implantatsiya-transplantatsiya “ko‘chirib o‘tkazish”, maosh-nafaqa, miqdoriy ustunlik-miqdoriy ortiqlik, narx-baho, xandaq-choh-o'ra, asir-til, hujum-hamla, kan>on-oboz,biyobon-dasht-sahro-cho 7, frazeologiya-idioma-turg 'un so ‘z birikmasi-turg ‘un birikma-frazeologik birlik-frazeologik birikma-frazeologizm-frazema singari leksik birliklar semantik termin-sinonimlar uyasini yuzaga chiqaradi.

43. Turli soha terminologiyasida qo‘llanuvchi omonimlar
Shaklan o‘xshash terminlarning turli fan sohalari terminlogiyasida qo‘llanib, omonimik qatorlarni yuzaga chiqarishi ehtimoldan xoli emas. Chunonchi, boks I -sport, boks; boks II- tib. boks, alohida xona; giperbola I- til. mubolag‘a; giperbo/a II - mat. giperbola (konus kesimlaridan biri); morfologiya I -til. grammatikaning so‘z turkumlari haqidagi bo‘limi; morfologiya II -tib.; biol.odam va hayvon tanasidagi organlar va to‘qimalar shakli hamda tuzilishini o‘rganadigan fan; konvergensiya Ibiol. turli organizmlarda bir xil tashqi muhit ta’sirida o‘xshash belgilaming paydo bo'lishi; konvergensiya II -fiz. ikkala ko‘z o‘q chizig'ining bir nuqtada uchrashuvi; konvergensiya III.- tib. o‘xshashlik, yaqinlik; konvergensiya IV- til.-birdan ortiq tovushning tarixiy taraqqiyot natijasida bir tovushga birlashishi; bo 'z I- mato turi; bo 'z II -o t turi (rangi bo'yicha); bo'z III- cho‘l, dasht, yobon; bo 'z IV- bot. tuklikovil; assotsiatsiya I-psix. muayyan sharoitda psixologik hosilalar orasida paydo Bo’ladigan aloqa; assotsiatsiva II-biol.tuzilishi va turlari bir xil fitotsenozlar majmui; assotsiatsiya III kitnyo. molekulalar yoki ionlaming molekulalararo elektr tabiatli harakat kuchi ta’sirida guruhlarga bo‘linishi; assotsiatsiya IV-siyoS) uyushma, birlashma; assotsiatsiya V —til. til birliklarining shakli yoki mantiqiy-semantik belgisiga ko‘ra o‘zaro birlashishi va sh.k. Shunga o'xshash holat tibbiyot, tilshunoslik va boshqa sohalarda qo'llanayotgan konversiya, substansiya, substitutsiya, transformatsiya kabi omonimlar qatorida ham aksini topgan.