Termiz davlat universiteti fizika-matematika fakulteti nazariy fizika kafedrasi

Ko`mirni gazlashtirish usullarining parametrlari
4-jadval.

Usul nomi	T,K	P, MPa	Sintez gazining tarkibi						Avfzalliklari/ kamchiliklari
			H2	CO	CO2	CH4	boshq.
Lurgi	1300-1500	3	26	58	6	9	1	Saralangan ko`mirdan foydalanish, sintez gazini kompleks tozalash
Koppers-Totsek	1800	0,1	31	57	10	1	1	Yomon ishlash
Vinkler	1300	0,1	35	48	14	2	1	Uglerod gazlanishining yuqori darajasi 90 %
Temir-bug`	1200	7-10	23	7	7	28	35	Yuqori samaradorlik – 63 %
CO2-Akseptor	1000-1300	1-2	56	16	11	15	2	Sintez-gazini kompleks tozalash/Yuqori vodorod rentabelligi

Qo'shma Shtatlar ko'mirni gazlashtirish mahsulotlarida ishlaydigan elektr stansiyasini qurishni rejalashtirmoqda. Birinchi marta shunga o'xshash qurilish rejalari 2003-yilda AQSh Energetika vaziri tomonidan e'lon qilingan edi. Stansiyaning quvvati 275 MVt bo'lishi rejalashtirilgan. Loyihaning umumiy qiymati 1,2 milliard dollarni tashkil etadi. Elektrostansiya CO₂ ni 90 foizgacha ushlab turadi va saqlaydi. Elektr energiyasi ko'mirni gazlashtirish jarayonidagi vodorodni yoqilg'i sifatida ishlatadigan yonilg'i xujayralari tomonidan ishlab chiqariladi. Shu kabi GreenGen loyihasi Xitoyda yaratilgan. 250 MVt quvvatga ega elektrostansiyaning birinchi bosqichi qurilishi 2008-yilda boshlangan. Elektr stantsiyasining umumiy quvvati 650 MVtni tashkil etadi.

Tabiiy yoqilg'idan vodorod ishlab chiqarishning asosiy kamchiliklari atmosferaga katta miqdordagi CO₂ chiqindilari chiqib, ulardan foydalanish katta kapital va operatsion xarajatlarni talab qiladi. Shuning uchun yakuniy mahsulot narxini sezilarli darajada oshirishga to`g`ri keladi. Bundan tashqari, keng ko'lamli ishlab chiqarish uchun ideal bo'lgan usul, markazlashtirilmagan vodorod ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan kam quvvatli qurilmalarga masalan, yoqilg'i quyish shoxobchalariga, stansiyalar, avtonom energiya tizimlari va boshqalarga moslashmagan. Usulning yana bir kamchiligi - bu oxirgi mahsulotda CO va CO₂ aralashmalarining mavjudligi uni ishlatganda vodorodni tozalashga qo'shimcha talablar qo'yadi.
Shu sabablarga ko'ra, tabiiy yoqilg'idan vodorod ishlab chiqarish odatda energiya bozorining mavjud infratuzilmasidan kelajak vodorod iqtisodiyotiga o'tish texnologiyasi sifatida qaraladi. Uzoq vaqt davomida ushbu texnologiya boshqalar bilan almashtirilishi mumkin.