Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruvi fakulteti sport boshqaruvi kafedrasi

O'rta yoshdagi odamlar uchun bir o'yin? 
1895-yilda, direktori Uilyam oldin. G. Morgan dilemma: sport mahorat va zarur 
miqdorda ta'lim har qanday yoshdagi odamlarni qabul, lekin basketbol o'yini faqat 

---

6 
bolalarda mashhur aylangan yangi topilgan kerak. energiya ko'p oldi va dam olish 
uchun ruxsat yo'q deb, o'rta yoshdagi mahalliy tadbirkorlar uchun juda qiyin edi. 
Morgan muammo edi oldin - siz mamnuniyat bilan va ishdan keyin va tushlik 
tanaffus paytida o'ynash mumkin bo'lgan bunday mashqlar, bilan kelish kerak. 
muammo o'zi Morgan tomonidan belgilangan bayonot sifatida: "o'yin, kuchli sport 
harakat miqdori bo'lishi kerak, lekin tajovuzkor jismoniy aloqada bo'lmagan." 
Keyin u bir necha o'yinlar yaxshiroq olish va yangi, bir narsa qilish bir 
Simbiyoz yaratishga qaror; Bu rivojlanish yo'li o'yin tarixini o'tdi hisoblanadi. 
Voleybol, basketbol, beysbol (inning tushunchasi) (qo'lda ozuqa uzoqdan to'p 
yordamida) elementlarini (to'p), tennis (mash), qo'l to'pi o'z ichiga oladi. Bu 
yaratuvchisi bilan atalgan edi, go'yo barcha ko'nikmalari muvaffaqiyatli "mintonet" 
o'yin mujassam. birinchi o'yin tavba chala edi, hali u juda muvaffaqiyatli bo'lgan 
bo'lsa-da, Springfield bo'lib Direktorlar sport anjumani ymca, bir tinglovchilarni 
g'alaba qozonish uchun. 
Voleybol yuzaga tarixi bu konferensiyada, doktor Alfred Halstead, professor 
Sprinfildskogo kolleji, nom o'yin sifatida so'z "voleybol" taklif degan gap bor. 
QOIDALAR O'ZGARTIRISH VA QAYTA KO'RIB CHIQISH 
Bugun biz uni bilamiz, deb voleybol o'yin o'tgan tarixida o'zgarishlar salmoqli 
soni, bunday bir tarzda bizga tushib uchun. Yuqorida aytilganidek, avvalo, o'yin 

---

7 
original nomi o'zgardi. , U Karch Király tasavvur qilish qiyin bo'ladi uyushtirib 
(Amerika voleybol futbolchi, 3-vaqti mumtoz va Beach voleybol Olimpiya 
chempioni), mintonet yilda sohil o'ynab! o'yinchilarning soni ham o'zgartirildi: 
dastlab jamoa 10x5 metr maydon, ya'ni to'qqiz odamlar yarmida mos mumkin kabi 
ko'plab futbolchilar bor ruxsat berilgan. Biroq, jamoa boshiga 6 kishi uchun pastga 
bir qator yangilik keyin. 
Sport zali Morgan erta o'yinlar kauchuk kamera bilan to'pni o'ynagan edi. Lekin 
1896-yilda, bir sport kompaniyasi "Spalding" birinchi rasmiy ozod voleybol, va 
1900 tomonidan, standart shakli va vazni gol bugun ishlatiladi u o'lchov bilan 
deyarli bir xil edi. 
Grid so'nggi o'yinlarda yanada qiyin qilish ancha yuqori edi voleybol o'yinini. 
o'yin qoidalari o'shandan buyon rivojlanish tarixi ancha tahrirlangan. Bugungi 
kunda, panjara balandligi 2.43 m, va ayollar uchun bir oz ortiq 2,24 m. original 
qoidalari voleybol jamoasi hisobida muvofiq 21 ball g'alaba qozonish uchun edi, va 
1917 yilda bu raqam 1922 yilda, shuningdek, 15 kamaytirildi, ruxsat to'p soni uch 
cheklangan tegadi
2
. 
O'yin texnikasi - bu bir vaqtning o'zida ketma-ket va muayyan maqsadli 
tartibda ijro etiladigan ixtisoslashgan harakat yoki harakatlar majmuasidir. O'yin 
texnikasi - harakatni aniq, tez, yengil, vaziyatga muvofiq, kam kuch sarf etib 
yuqori samarada bajarishga mo'ljallangan bo'lishi lozim. 
2
Abdullaev. «Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi» (1-jild)/ Toshkent / «NAVRUZ» nashriyoti, 2017. - 400 
bet 

---

8 
«Texnika» atamasi yunoncha (tehnus) so'z boiib, juda keng ma'noda 
foydalaniladi va o'zbek tilida «san'at» tushunchasini anglatadi. Miloddan avvalgi 
776-yildan boshlab har 4 yilda Yunonistondagi Olimp tog'larining etagida 
joylashgan Olimp qishlog'ida Xudo Zevs sharafiga o'tkaziladigan umumyunon 
bayram musobaqalari ishtirokchilari 2 g'ildirakli aravachada poyga, mushtlashish, 
beshkurash sporti bo'yicha o'z san'atlarini (texnikasini) namoyish etganlar. Qizig'i 
shundaki, har bir ishtirokchi musobaqadan oldin o'z qaddi-qomatini, mushaklarini 
shakllanganligi va boshqa.shu sportga oid xislatlarni namoyish qilishi mazkur 
musobaqaning shartlaridan biri bo'lgan. Demak, muayyan sport turi bilan 
shug'ullanish natijasida odamning qaddi-qomati, mushaklari va organizmning 
jamiyki barcha organlari shakllanadi, binobarin sportchining texnik mahorati, 
san'atini takomillashishi ta'minlanadi. 
Texnik harakatlarni bajarishda harakatlaming vaqt jihatidan ma'lum bir 
fazalari farqlanadi. Odatda, harakatlaming uch fazasi: tayyorgarlik, asosiy va 
yakunlovchi fazalarini belgilab qo'yish mumkin. 
Tayyorgarlik fazasining ahamiyati harakatni bosh fazada bajarish uchun qulay 
sharoit yaratishdan iborat. Bu sharoitlar yugurib kelish, sakrash, aylanma 
harakatlarni (to'siq qo'yganda, koptokni o'yinga kiritganda, hujum zarbasini 
berishda) bajarish bilan yaratiladi. Asosiy fazadagi harakatlar bevosita asosiy 
harakat vazifalarini hal qilishga qaratiladi. Biodinamik nuqtayi nazardan bu 
fazadagi eng muhim narsa harakatlantiruvchi kuchlardan tegishli vaziyatda, 
tegishli yo'nalishda samarali foydalanishdan iboratdir. 
Yakunlovchi fazadagi harakatlar gavda muvozanatini saqlash maqsadida 
so'nib boradi yoki keskin tormozlanadi. Voleybol juda dinamik o'yin bo'lganligi 
sababli voleybolchi turli texnik usullarni egallashi, o'yin vaziyatidan kelib chiqqan 
holda ularni tanlay olishi va uni tez, aniq bajarishi lozim. Bu esa o'yinchining 
texnik mahoratini belgilaydi. 
Yuqori texnik mahorat belgilari quyidagilar bilan ifodalanadi: 
- harakat usullarining aniq va samarali bajarilishi; 

---

9 
- xalal 
beruvchi 
omillar 
(charchash, 
tashqi 
sharoitning 
salbiy 
ta'sirlari) mavjudligida harakatlarning bajarilish barqarorligi; 
-
raqib harakatlariga qarab javob harakatlarini tanlash, ularni qayta qurish va 
bunda harakat qismlarini boshqara olish; 
-
usullarning bajarilish ishonchliligi. 
Voleybol texnikasi ikkita katta bo'lim: hujum va himoya texnikalariga 
bo'linadi. O'z navbatida, yuqoridagi bo'limlar ham texnik usullarning shakli va 
mazmuniga ko'ra bir qancha guruhlarga bo'linadi. Har bir guruhda texnik 
harakatlarning o'ziga xos bajarish usullari mavjud bo'ladi (3-andoza).