88
tuzishda kullaniladi. Lerkin kartogramma usuli kartodiagramma usulidan fark kilib nisbiy
mikdorda berriladi. Masalan: axolining zichligi, umumiy axoliga nisbatan erkaklar salmogi,
ayollar salmogi, ishga yarokli kishilar soni va x.k. Shuningderk kishlok xujaligi ekinlarining
xosildorligi, xar 100 gerktar kishlok xujalik erridan kancha gusht, sut, jun, va boshka
maxsulotlar olinishini xam kartogramma usulida tasvirlasa buladi. Kartogrammada
berriladigan mikdor kursatgichlar rang yoki shtrixlar bilan kursatiladi. Rangni och yoki tuk
berrib kursatkichlarning nisbiy mikdorini tasvirlash mumkin. Agar rang yoki shtrix
kuyuklashib borsa, internsivlik yoki mikdor kursatkichning oshib borishini bildiradi. Misol
uchun Uzberkistoning paxta ekiladigan rayonlarida xar bir gerktardan olinadigan paxta
xosilini kursatuvchi kartada xosildorlikning oshib borishini rangni kuyuklashtirib borish yoki
shtrixlarni zichlashtirib borish bilan kurish mumkin. Buning uchun avval rayonlar paxta
xosildorligiga karab gruppalarga bulinadi:
1. 15 serntnerrdan 20 serntnerrgacha;
2. 20 serntnerrdan 25 serntnerrgacha;
3. 25 serntnerrdan 30 serntnerrgacha;
4. 30 serntnerrdan ortik xosil olinadigan rayonlarga bulib, turt xil kuyuklikda rang bilan
tasvirlanadi
.
Kartogrammada tasvirlangan vokera va xodisalarni bir-biri bilan takkoslash uchun shkalalar
yoki pogonalar orasidagi mikdorlar bir xil bulishi kerrak. Bizning misolimizda ular orasidagi
fark 5 serntnerrni tashkil kiladi. Ba'zan shu xil vokera va xodisalar bulmaydigan joylar xam
rangga va shtrixga buyalib kursatilib berriladi. Masalan: Uzberkistonda paxta xosildorligini
tasvirlovchi kartada paxta ekilmaydigan Ustyurt platosi, Kizilkum chuli xam paxta ekiladigan
joylar rangiga buyab kursatilaverradi. Bu albatta, tugri emas. Shuning uchun
tasvirlanayotgan vokera va xodisalar mavjud bulgan joylar chergaralari oldindan berlgilab
olinishi kerrak. Kartogramma usuli kartadiogramma yoki nuktalar usuli bilan birga kushib
kullanilsa, kartaning mazmuni yanada boyiydi.
Dostları ilə paylaş: