Termodinamikanin mövzusu

İzoxorik proses

Sabit həcmdə əmələ gələn prosesə izoxorik proses deyilir.

v=const
Pv=RT
İdeal qazın hal tənliyindən

Deməli, sabit həcmdə qazın təzyiqi temperaturdan asılı olaraq düz mütənasib dəyişir.

Prosesin işi:

Sərfəli iş

Entalpiya fərqi:
i₂ – i₁ = C_v(t₂ – t₁)
I-ci qanundan dq=dU+pdv və dv=0 olduğundan
q_1-2=dU
olar.
Sabit həcmdə sistemə verilən istilik miqdarı yalnız onun daxili enerjisinin dəyişməsinə sərf olunur.

İzobarik proses

Sabit təzyiqdə əmələ gələn prosesə izobarik proses deyilir.

P=const
Pv=RT

Deməli, sabit təzyiqdə qazın həcmi temperaturdan asılı düz mütənasib olaraq dəyişir.

Görülən iş:

Sərfəli iş:

Entalpiya fərqi:
i₂ – i₁ = C_p(t₂ – t₁)

I qanun olduğu kimi qalır:

dq=dU+pdv
İzotremik proses

Sabit temperaturda əmələ gələn prosesə izotermik proses deyilir.

T=const
Pv=RT=const
Qazın iki halı üçün yazsaq:
P₁v₁= P₂v₂=const
olar. Buradan alınır ki, T=const olduqda qazın təzyiqinin həcminə hasili sabit kəmiyyətdir.
Işi hesablayaq:
P₁v₁=pv



burada, dq=dl olur.
Adioabatik proses

İstilik alınmadan və verilmədən əmələ gələn prosesə adiobatik proses deyilir.

dq=0; q=0
Adiobatik prosesin tənliyini tapmaq üçün termodinamikanın I qanununun ifadəsindən istifadə edəcəyik.
dq=dU+pdv (1)
(1) ifadəsini 2 hal üçün yazsaq:
dq=0
olduğundan, bu 2 tənliyi birlikdə həll edib adiobatik prosesin tənliyini ala bilərik.
C_Pdt=vdp
C_vdt= – pdv
Tərəf – tərəfə bölsək:

işarə etsək, tənlik
(2)
olar. Burada k – adiobatik göstəricidir.
(2) ifadəsi differensial şəkildə prosesin tənliyidir.
kpdv = – vdp
kl=l
olur.
(2)-ni inteqrallasaq:


p₁v^k₁= p₂v^k₂=pv=const (3);
pv^k=const (4)
(3) ifadəsi və (4) adiobatik prosesin tənliyidir.
(3) ifadəsində ideal qazın hal tənliyini nəzərə alsaq, aşağıdakı asılılıqları alarıq:


Adiobatik prosesdə iş daxili enerjinin azalması hesabına görülür. l=(U₁–U₂).
I qanun isə belə olacaq:
–dU=pdv
–dU=dl
İşi hesablayaq:
(5)

(6)
(5) – Adiobatik prosesdə görülən iş, (6) – sərfəli işdir.

Istilik tutumu isə