Termodinamikanin mövzusu

İSTİLİK TUTUMUNUN
MOLEKULYAR KINETIK NƏZƏRIYYƏSI (MKN)
(İdeal qazın istilik tutumu)

MKN ideal qaz molekuluna aralarında qarşılıqlı təsir olmayan maddi nöqtə kimi baxır. Belə maddi nöqtənin fəzada vəziyyəti 3 koordinatın verilməsi ilə tam təyin etmək olar. Ona görə də deyirlər ki, 1 atomlu qaz molekulunun sərbəstlik dərəcəsinin sayı 3 – dür (i=3). 2 atomlu qaz üçün i=5, 3 və daha çox atomlu qaz üçün i=6.

Belə ideal qazların istilik tutumunu təyin etmək üçün 1 sərbəstlik dərəcəsinə düşən enerjini təyin etmək kifayətdir. Hesabat aparılarkən qəbul etməliyik ki, hər bir sərbəstlik dərəcəsinə düşən enerji bir-birinə bərabərdir.
Bir atomlu qaza baxaq. MKN-dən məlumdur ki, qazın qabın divarlarına etdiyi təzyiq:
(1)
– bir molekulun kinetik enerji;
n – 1 m³ – dəki molekulların sayıdır.
(1)-in hər tərəfini 1 kmol qazın həcminə vursaq:

V_n=N
(2)
N – Avaqadro ədədidir. Bir kmol qazın tam daxili enerjisi:
(3)
Onda


Digər tərəfdən

(4)
olar.
Bilirik ki,

(4)-dən T – yə görə törəmə alsaq:

Onda
(5)
(5) – ifadəsi ideal qazın sabit təzyiqi və sabit həcmdə istilik tutumlarını tapmağa imkan verir. Fərz edək ki, bir atomlu qaza baxırıq:

Bu bir atomlu qazın sabit həcmdə istilik tutumudur. Bir atomlu qazın sabit təzyiqdə istilik tutumunun qiyməti isə:

olar.
Eyni qayda ilə 2, 3 atomlu qazlar üçün də tapmaq olar.


İstilik tutumlarinin nisbəti

İstilik tutumlarinin nisbəti K ilə işarə olunur və adiobatik göstəricidir:

Bir atomlu qaz üçün i=3 olduğundan

Iki atomlu qaz üçün i=5

Üç atomlu qaz üçün i=6

olar.