Texnalogiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

N = 0,01n2 + 10n 
– taqqoslashlar soni. Agar 
n < 1000 
bo’lsa, u holda ikkinchi 
qo’shiluvchi katta, aks holda ya’ni, 
n > 1000 
bo’lsa, birinchi qo’shiluvchi katta bo’ladi.
Demak, kichkina 
n 
larda taqqoslashlar soni 
n 
ga teng bo’ladi, katta 
n 
larda esa 
n2 
ga teng 
bo’ladi.

---

Saralashda taqqoslashlar soni quyidagi oraliqlarda bo’ladi:
1 dan n gacha; – ideal holatda.
Saralashning quyidagicha usullari bor:
−
qat’iy (to’g’ridan-to’g’ri) usullar;
−
yaxshilangan usullar.
Qat’iy usullarning afzalliklarini ko’rib chiqaylik:
1. Bilamizki, dasturlarning o’zlari ham xotirada joy egallaydi. To’g’ridan-to’g’ri saralash 
usullarining dasturlari qisqa bo’lib, ular tushunishga oson.
2. To’g’ridan-to’g’ri saralash usullari orqali saralash tamoyillarining asosiy xususiyatlarini 
tushuntirish qulay.
3. Murakkablashtirilgan usullarda uncha ko’p amallarni bajarish talab qilinmasada, ushbu 
amallarning o’zlari ham ancha murakkabdir. Garchi yetarlicha katta n larda ulardan foydalanish 
tavsiya etilmasada, kichik n larda mazkur usullar tezroq ishlaydi.
Shu joyni o’zida qat‟iy usullarni ishlash tamoyillariga ko’ra 3 ta toifaga bo’lish mumkin:
1. To’g’ridan-to’g’ri qo’shish usuli (by insertion);
2. To’g’ridan-to’g’ri tanlash usuli (by selection);
3. To’g’ridan-to’g’ri almashtirish usuli (by exchange).
To’g’ridan-to’g’ri qo
’
shish usuli bilan saralash algoritmi 
Bunday usul karta o’yinida keng qo’llaniladi. Elementlar (kartalar) hayolan “tayyor” 
a(1),...,a(i-
1) 
va boshlang’ich ketma-ketliklarga bo’linadi. Har bir qadamda (
i=2 
dan boshlanib, har bir 
qadamda bir birlikka oshirib boriladi) boshlang’ich ketma-ketlikdan i-chi element ajratib olinib 
tayyor ketma-ketlikning kerakli joyiga qo’yiladi.
To’g’ridan-to’g’ri qo’shish orqali saralash algoritmi quyidagicha bo’ladi:
for (int i=1;i
x=a[i]; 
x ni a[0]...a[i] oraliqning mos joyiga qo‘shish 
} 

---

Kerakli joyni qidirish jarayonini quyidagi tartibda olib borish qulay bo’ladi. 2-elementdan 
boshlab har bir elementni qarab chiqamiz, ya‟ni har bir element o’zidan oldin turgan element 
bilan solishtiriladi. Agar qaralayotgan element kichik bo’lsa, oldinda turgan element bilan o’rin 
almashadi va yana o’zidan oldinda turgan element bilan solishtiriladi, jarayon shu kabi davom 
etadi. Bu jarayon quyidagi shartlarning birortasi bajarilganda to’xtatiladi:
1.