Ekzistensial va gumanistik psixologiya

Ekzistensial va gumanistik psixologiya

Ekzistensial psixologiya aholining o’ziga xos xususiyatlarini, shuningdek, hayotning rivojlanishini o’rganadi. Ushbu bo’limni gumanistik deb tasniflash mumkin. Bu hayotning ma’nosini va o’limga bo’lgan normal munosabatni o’rganishni o’z ichiga oladi. Ushbu maqolada siz ushbu bo’lim tarixi va ekzistensial yondashuv usullari haqida bilib olasiz.

Ekzistensializmning paydo bo’lishiga turtki falsafa bo’lgan va bu yo’nalish 19-asrda paydo bo’lgan. Ta’sischilari B. Medard, R. May, K. Yaspers va L. Bisvanjerlar edi. MDH hududida ushbu yo’nalish vakillari F.I.Dostoevskiy va L.N.Tolstoy bo’lganlar. Ushbu yondashuvga ko’ra, har bir inson o’ziga xosdir. Shaxs ekzistensial yo’nalishda mas’uldir. Ekzistensial psixologiya quyidagi qoidalarga ega:

1. 
   Shaxs faol shaxs sifatida fanga katta qiziqish uyg’otadi.
   
2. 
   Shaxs hayoti noyob jarayondir.
   
3. 
   Inson dunyoga butunlay ochiq va o’zini o’z o’rnida, o’z vaqtida his qiladi.
   
4. 
   Uning hayoti davomida inson o’zini o’zi anglash qobiliyatlarini rivojlantiradi.
   
5. 
   Shaxs o’z tarbiyasiga qarab qadriyatlarni mustaqil ravishda tanlaydi.
   

Ekzistensial psixologiyaning paydo bo’lishi tarixi
Avval aytib o’tganimizdek, ekzistensial psixologiyaning paydo bo’lishi 19-asrga to’g’ri keldi, undan so’ng u faol rivojlanib, tor yo’naltirilgan tarmoqlarni shakllantira boshladi. Shu munosabat bilan logoterapiya paydo bo’ldi. Uni barcha mavjud texnikalarni shaxsan sinab ko’rgan V. Frankl asos solgan. Ularning yordami bilan Frankl odamlarga nima uchun yashashlarini tushunishga va eng qiyin vaziyatlardan chiqish yo’lini topishga yordam berdi.
Oqimning asosiy g’oyalari
Ekzistensial yondashuv erkinlik, ma’no, tanlov izlash bilan belgilanadi. Ushbu sohaning paydo bo’lishiga turtki bergan asosiy g’oyalari bo’lgan falsafa edi:

1. 
   Insonning doimiy ravishda o’z xohishiga ko’ra rivojlanishiga bo’lgan ehtiyoji va qobiliyati.
   
2. 
   Inson o’zini, shuningdek, o’zining ichki dunyosini bilishni xohlaydi.
   
3. 
   Hayot to’laqonli bo’lishi uchun shaxs o’z mavjudligining maqsadini tushunishi kerak.
   

Psixologiyada mavjudlik noyob va noyob shaxs deb nomlanadi. Insonni o’rganish nafaqat hozirgi kunda, balki o’tmishda ham amalga oshiriladi va kelajak rejalari ham belgilanadi.