Bugungi globallashuv davrida doimo huquqiy muammo bo’lib kelgan huquqbuzarliklar nafaqat ijtimoiy muammo, balki psixologik muammo hamdir

Bugungi globallashuv davrida doimo huquqiy muammo bo’lib kelgan huquqbuzarliklar nafaqat ijtimoiy muammo, balki psixologik muammo hamdir. Voyaga yetmaganlar o’rtasidagi huquqbuzarliklarga oid qonunlar uzoq vaqtdan beri shakllangan bo’lsa-da, ular ham vaqti-vaqti bilan o’zgartirilib boriladi. Hozirgi kunda dunyoning barcha ilg’or va sivilizatsiyalashgan davlatlarida voyaga yetmaganlar jinoyati to’g’risidagi qonunlar o’zgartirildi. Bundan tashqari, bugungi kunda huquqbuzarlik jinoyatdan ko’ra noto’g’ri xatti-harakatlar, ijtimoiy noqulaylik sifatida qaralmoqda.

Voyaga yetmaganlarning jinoyati deganda voyaga yetmaganlar tomonidan sodir etilgan jinoiy harakatlar tushuniladi. Ya’ni 18 yoshgacha bo’lgan bolalar va o’smirlar tomonidan sodir etilgan jinoyatlar shular jumlasiga kiradi. Turli mamlakatlarda maksimal yosh chegarasi va huquqbuzarlikning ma’nosi farq qiladi. Ammo har doim 18 yoshdan kichik bo’ladi, bu huquqbuzarlik uchun qonuniy yosh hisoblanadi.

Huquqbuzarlik sabablari haqida gap ketganda odamning jinoiy moyilligi ota-onalarning avvalgi hayotidagi yomon ishlarining natijasi sifatida qaraladi. Bu, shubhasiz, noto’g’ri tushuncha va noto’g’ri fikrdir. Boshqa tomondan, bolada huquqbuzarlik paydo bo’lganda, ko’pchilik buni ota-onasining bolalik davridagi xatti-harakatlari, harakatsizligi va topshiriqlari bilan bog’liq deb hisoblaydi.

Voyaga yetmagan o’smirlarning huquqbuzarlikka yo’l qo’yishiga asosiy sabablardan biri-hissiy muammo. Bolaga noto’g’ri munosabatda bo’lish va noto’g’ri tarbiyalash bolada bir nechta hissiy muammolarni keltirib chiqaradi. Turli kuzatuvlar, holatlar tarixi va intervyular shuni ko’rsatdiki, huquqbuzarlarning ancha yuqori foizi hissiy buzilishlarni namoyon qilgan. Ishonchsizlik tuyg’usi, ota-onalar va oilaning boshqa a’zolarini rad etish huquqbuzarlik xatti-harakatlarini keltirib chiqaradigan keyingi muhim omillardir.

Bu ma’lumotlarning barchasi shuni ko’rsatadiki, huquqbuzar bolalar orasida ishonchsizlik, hasad, e’tiborsizlik va tushkunlik kabi turli xil hissiy muammolar juda keng tarqalgan. Shu sababli, bunday yoshlarni to‘g‘ri yo‘lga qaytarish uchun ko‘proq ruhiy ta’sir, ularda kelgusi hayotga nisbatan ishonch va rag‘bat uyg‘otish muhim hisoblanadi.