Texnik tizimlarda komputer grafikasidan foydalanish Kompyuter grafikasini qo’llanish sohalari

Texnik tizimlarda komputer grafikasidan foydalanish



Kompyuter grafikasini qo’llanish sohalari
Kompyuter grafikasi bir necha turlarga bo’linadi: tijorat (ish bo’yicha), tasvirli, namoyish kiluvchi, animatsiyalovchi, muxandislik va ilmiy. Bu sinflarning xar biriga tegishli grafik vositalari asosiy xususiyatlarini ko’rib chikamiz.
Tijorat kompyuter grafikasi.Axborot marketingi kompyuter grafikasi vositalari ko’llanishining eng keng va turli-tuman soxasidir. ShK yordamida kurilgan interaktiv grafiklar, diagrammalar, rasmlardan ko’pincha moliyaviyikgisodiy taxlilni o’tkazish uchun xamda rejalashtirish va marketing karorlarini kabul kilishda kulay vosita sifatida foydalaniladi. Tijorat kompyuter grafikasining dasturiy vositalari tufayli byudjet, tovarlarning mavjudligi, pul mablaglarining xarakati, foydaning mikdorlari, foiz stavkalari, sarmoya kiritishdan daromadlar, buyurtmalar «portfeli»ning xolati xakidagi ma’lumotlarga ega xar xil interaktiv grafiklar va diagrammalarni tayyorlash mumkin.
Illyustrativ kompyuter grafikasi.Tovarni xar tomonlama mos, chiroyli ko’rsata olishlik bozor jamiyati uchun juda xos. Bunda xamma narsa tovarning sifatiga boglik. Masalan, o’zi, o’z tovari yoki kompaniyasi xakidagi axborotni kanday berishning belgilangan madaniyati vujudga kelgan. Xususan, axborot soxasi tovarlarini reklama kilish uchun illyustrativ kompyuter grafikasidan foydalanish maksadga muvofik.
Illyustrativ grafika vositalari sifatli mashina tasvirlari, illyustrativ matnlar, chizmalar, eskizlar, geografik xaritalarni yaratish uchun xizmat kiladi.
Tijorat kompyuter grafikasi sinfining grafik vositalardan farkyairok, illyustrativ grafiklar sinfining dasturiy vositalarida sifatli tasvirlarni olish birdan-bir maksaddir va uni aloxida taxlil kilish talab kilinmaydi. Ushbu sinfning dasturiy vositalari oddiy va tez usudda tarkibiy kismlarni yigishga xamda grafik ob’ektlarni o’zgartirishga imkon beradi.
Hozirda kompyuter grafikasining bu sinfi vositalari keskin rivojlanmoktsa. Kompyuterlashtirilgan reklama reklamaning zamonaviy shakllaridan biri bo’lib, u zamonaviy reklamani kompyuter grafikasi usullari va vositalari yordamida yaratish va tarkatishning tubdan yangi shaklidir.
Zamonaviy reklamada kompyuter grafikasi vositalaridan foydalanish reklama kompaniyasining rolini tubdan oshiradi va undan:
a) televidenieda;
b) xalkaro ko’rgazma va anjumanlarda;
v) AMBdan foydalanish jarayonida;
g) interaktiv o’kitish tizimlarini ishlab chikishda;
d) xalkaro tarmoklarning elektron anjumanlarida;
e) o’kuv jarayonida foydalanish mumkin.
Reklamada sifat o’zgarishlari asosan uch yo’nalishlar bo’yicha sodir bo’lmokda: reklama jarayonini kompyuterlashtirish va uning natijasida unga informatika vositalarini tatbik etish, audio vizual texnikani va kabelli televidenieni rivojlantirii
Illyustrativ grafikaning ADP ko’pincha grafik muxarrirlar bilan tenglashtiriladi, ammo keyingilari ushbu sinfdagi ko’pgina ADPlarning fakat bir kismidir. Masalan, Storyboard Plus ADPdagi grafik muxarrir Picture Maker modellaridan biridir, undan tashkari Story Editor stsenariylar muxarriri, Story Te11er — tayyor slayd filmlarni namoyish etish va Picture Taker — boshka ADPdan tasvirlarni tortib oluvchilar xam mavjud.
Namoyish kiluvchi kompyuter grafikasi. Rivojlangan bozor ikgisodiyotiga ega mamlakatlarda namoyish kilinuvchi grafikaga va ilmiy xamda tijorat natijalarini takdim etish maksadlarida marketing tadkikotlari ko’rsatkichlarini ilmiy ko’rsatishga katta axamiyat berilmokda.
Illyustrativ va tijorat grafikalari sinfi ADPning yanada rivojlanishi uning imkoniyatlarini integratsiyalashuvga olib keladi, shu tufayli namoyish kilinuvchi grafika vujudga kelgan. Buning natijasida tijorat grafikasining ADPga ayrim grafiklarni slayd-film izchilligida kurishga va ularni ekranda bir-birlaridan keyin belgilangan vakt oraligida namoyish kilishga imkon beruvchi Story Editor ga o’xshash modullar ko’shilgan. Bunday turli slaydlarning paydo bo’lishi ko’rinuvchi yoki tovushli samarada (masalan, kanday tovushli) xam namoyon bo’lishi mumkin. Bundan tashkari, keyinrok tayyor grafikani taxrir kilishga imkon beruvchi grafik muxarrirlar ko’shildi. Illyustrativ grafikaning ADPda xam tijorat grafikasi moduli bilan ishlash imkoniyati kengaytirilgan.
Shunday kilib, namoyish kiluvchi grafika xozirda tijorat va illyustrativ grafikaning asosiy vazifalari majmuasiga ega va uch turdagi vazifalarni: grafikalar va diagrammalar bilan ishlash; tasvirlarni taxrir kilish va saklash; namoyish kilinuvchi materialni tayyorlash va rejalashtirishni xal kilishni ta’minlaydi.
Tijorat kompyuter grafikasining dasturiy vositalari bilan ishlash tajribasi shundan darak beradiki, namoyish kilinuvchi material samaradorliganing asosiy siri ma’lumotlarni tatbik etish uchun diagrammalar turini to’gri tanlashdir. Namoyish kilinuvchi grafika vositalarining katta kismi oddiy chizikli, ustunli va sektorli diagrammalarga ko’shimcha sifatida aralash uch o’lchamli diagrammalar, gistogrammalar va kimmatli kogozlar bozorining diagrammalarini ko’llab-kuvvatlaydi. Namoyish kilinuvchi materialni yaratish uchun tijorat kompyuter grafikasining dasturiy vositalarini tanlashda nutki tegishli slaydlarning juda kichik versiyalari bilan kuzatib boriluvchi ma’ruzachi uchun diagrammani bosib chikarishga imkon beradigan rejalashtiruvchi va matn muxarriri mavjudligiga aloxida e’tibor berish kerak.
Tijorat kompyuter grafikasining dasturiy vositalari ko’prok birbiridan fark kiladi, ammo ularni foydali tarzda birlashtirilib turuvchi bitta xususiyati bor, ushbu xodda foydalanuvchi xar kanday texnik murakkabliklardan ishonchli ravishda ximoyalangan, chunki u endi o’z xarakatini bunga kanday erishishga emas, balki nimani olish kerakligiga karatishi mumkin. Namoyish kilinuvchi kompyuterli grafikasining dasturiy vositalariga Power Point, Harvard Graphics, Freelanse, Arrlause, Holliwood va boshkalar kiradi.
Animatsion kompyuter grafikasi. Bo’sh vaktda televideniening reklama e’lonlarini ko’zdan kechira turib, biz ularda animatsiya elementlaridan foydalanilganligining guvoxi bo’lamiz. Bundan 50 yil mukaddam Vold Disney studiyasi «Okkiz va etti gnomlar» multfilmini yaratgan. U animatsiya tarixida munosib o’rin egallagan. Bu 1,5 soat davom etuvchi birinchi animatsiyali tasma bo’lgan. U rassom animatorlarning bir necha yillik mashakkatli mexnatini ta’riflaydi. 1991 yilda ushbu kompaniyaning Silicon Graphics kompaniyasi IRIS INDIGO grafik studiyasida tayyorlangan «Go’zal kiz va maxluk» animatsion filmi katta muvafakkiyatlar bilan namoyish kilindi. Bu barcha filmlar animatsion kompyuterli grafikasi tufayli amalga oshirilgan edi.
Animatsion grafik o’zida rang, tasvir va illyustrativ grafika stsenariyasi bilan ishlashdagi muvaffakiyatlarni muxandislik grafikasi uch o’lchamli ob’ektlarning yutuklari bilan birlashtirgan. Xozirda o’z televizorlarimiz ekraniga karab, biz kompyuter reklama kliplari va teleeshittirishlarning bezaklari ko’rinishidagi ushbu unumdor ittifokning mevalarini o’z ko’zimiz bilan ko’ramiz.
Animatsiya — bu, ob’ektlar, kameralar, yoruglik manbalarini o’zaro joyini almashtirish yoki ularning parametrlarini vakt bo’yicha o’zgarishiga ega vazifa, topshirik.
Xozirgi vaktda kompyuterli grafikasi vositalarini ko’llashning ushbu soxasi goyat kuchli rivojlanishni boshdan kechirmokda. Xorijiy tajribaning ko’rsatishicha, xozir dunyoning ko’pgina mamlakatlarida kompyuterlashtirilgan reklama axborotlarining manbalari, ixtisoslashtirilgan kompyuter tizimlarining ma’lumotlar bazasi mavjud, ularga reklama beruvchilar belgilangan to’lovlar xisobiga o’z firmalari va ular tomonidan ishlab chikarilgan tovarlar (xizmatlar) xakidagi ma’lumotlarni kiritadi. U yoki bu axborot maxsulotini xarid kilishga kizikkan bo’lajak xaridorlar ushbu ma’lumotlar banklariga telefonlar yoki maxsus terminlar yordamida xisobli sotsiyalar davomida o’zlari uchun kerakli axborotlarni oladi.
Bugun garbda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir dakikasi shakli va ishlab chikishning murakkabligiga karab Z000dan 50000 AKSh dollarigacha turadi. Bizning respublikamizda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir dakikasi ancha arzon turadi.
Animatsion kompyuter grafikalarining dasturiy vositalariga, eng avvalo, ZD—Studio, Animator Rgo va boshkalar kiradi.
Animatsion grafika kuyidagilarga imkon beradi:
1) sinchli ZD ob’ektni modellashtirish va ko’rishga, uni zamonaviylashtirish va u bilan manipulyatsiya kilishga;
2) kurilgan sinchli ob’ektning sirtini koplash uchun materialni kutubxonadan tanlash yoki yaratish (bunday material tekstura deb ataladi);
3) oddin yaratilgan modellarni bo’shliktsa joylashtirish, ya’ni bu ob’ektlar uchun saxna, xarakat joyini kurish (masalan, stol, unda pichok yordamida «bekiyos mazali apelsinni» kesish mumkin);
4) tekstura ob’ektlarini ulash;
5) yoritishning xarakterini belgilash, yoruglik manbalari va kameralarni saxnada joylashtirish;
6) kadrlarning izchilligini belgilash, ob’ektlarni kadrdan kadrga joyini o’zgartirish yoki zamonaviylashtirish (yana kameralar va yoruglik manbalari uchun xarakatlarni xam berish mumkin);
7) yakka kadr yoki bir necha kadrning palitra, yoruglik, soyalar, ko’rish burchagi, ob’ektlarning o’zaro joylashuvi va ularni kadrdan kadrga o’zgarishlarini xisobga olish bilan xisoblash; bunday xisoblash rendering (inglizcha «rendering»dan) deb ataladi. Bu animatsiyaning oxirgi boskichi, bunda tayyor ayrim ob’ektlar, epizodlar va pallalardan yaxlit reklama kadri olinadi;
8) ekranga yakka tasvirlar va kadrlarning film ko’rinishidagi olingan izchilligini chikarish.
MDX mamlakatlarida kompyuter grafikasi ustida ishlayotgan ko’pgina jamoalar xatto tegishli texnika va dasturiy ta’minlashga ega bo’lmay xam, yakin kelajakda zamonaviy reklama, eng avvalo, uning video va tele tasvirlar sintezi bilan belgilanishini yaxshi tushunadilar. O’zbekistonda xozir yukori sifatli va texnik darajada bajarilgan ko’pgina ajoyib ishlarni sanab o’tish mumkin. Bu, xususan, «Axborot», «Respublika mulk birjasi», «Avto birja», «50G’50», «Sarik suv osti kemasi» kabi eshitgarishlarning kompyuterlashtirilgan reklamasi.
Kompyuterlashtirilgan reklamani ishlab chikish kompyuter grafikasining texnik va dasturiy vositalarini xarid kilish uchun katta moliyaviy xarajatlarni talab kiladi. Agar firma vazifani anik shakllantirsayu, reklama byudjetiga, reklama vositalarini tanlashga nisbatan etarlicha muloxaza kilinmagan karorini kabul kilsa, reklama faoliyati natijalarini baxolashni xisobga olmasa, bu xarajatlarni xavoga uchirib yuborishi mumkin. Shuning uchun reklamaning iktisodiy samaradorligi ushbu reklama tadbirini o’tkazishda ko’yiladigan maksadlar va uni o’tkazish uchun ajratiladigan moliyaviy mablaglar summasi yakindan bogliktsir. Ya’ni, boshkacha kilib aytganda, ushbu savollar tugiladi:
1. Reklamaga ajratilgan mablaglar ko’yilgan maksadlarga mos keladimi?
2. Reklama tadbirini o’tkazish natijasida ko’yilgan maksadga erishiladimi?
Agar bu ikki omil birbiriga mos kelsa, unda iktisodiy foydali bo’ladi. Buning ustiga, kompyuterlashtirilgan reklamaning iktisodiy samaradorligini aniklab turib, ko’p reklamalar oldida foyda olish maksadi turmaganligi xolini xisobga olmaydipar. Masalan, imij-reklamaning 80%i to’gridan to’gri foyda olish maksadini ko’zlamaydi, chunki bu xolda biror axborot maxsuloti emas, balki umuman interaktiv xizmat reklama kilinadi.
Kompyuterlashtirilgan reklamani yaratish texnologiyasi zamonaviy axborot texnologiyalarini rivojlantirish va marketingning axborot kommunikatsion, bazasini takomillash-tirish ishida fundamental tadkikotlarni o’tkazishning yangi shaxobchasini yaratish uchun kudratli ragbat bo’ladi. Reklama tarkatishning radio va televidenie kabi vositalaridan foydalanishda efirga buyurtma berish va sifatli reklama syujetini yaratishga ko’shimcha xarajatlar mavjud, agar mavjud bo’lgan xisoblash texnikasidan kompyuterlashtirilgan reklamani tarkatishda foydalanilsa, bu xarajatlardan chetlash mumkin.
Axborot maxsulotlari va xizmatlarining reklama vositalari va usullarini taxlil kilish ularni kompyuter grafikasi vositalari bilan takomillashtirish yo’llarini belgilashga imkon beradi, ya’ni:
a) animatsiya elementlariga jonli video va audio materiallarini kiritish;
b) telekommunikatsion kompyuter tarmogi orkali tarkatish;
v) reklama axboroti iste’molchilariga ruxiy ta’sir ko’rsatuvchi, oldin erishib bo’lmaydigan ko’rish samaraligini olish imkoniyatini ta’minlash;
g) tasvirlarning anikligiga, 16 mln. va undan ortik rang-tuslardan foydalanish imkoniyatlariga erishish;
d) kerak bo’lgan xolda tabiiy suratga olishni to’ldirish (masalan, axborot maxsulotlari va xizmatlarining xususiyatlarini ko’rsatishda);
e) iste’molchilarni reklama kommunikatsiyalarining faol ishtirokchilariga aylantiruvchi reklamani tarkatish vositalarini yaratish;
j) grafik axborotning yangi manbalaridan foydalanish.
Muxandislik kompyuter grafikasi. Muxandislik grafikasi loyixa ishlarini avtomatlashtirish tizimi (LIAT) chizmachilik va konstruktorlik ishlarini avtomatlashtirish uchun xizmat kiladi. Muxandislik grafikasi o’z ichiga taxlil, sintez, modellashtirish, testdan o’tkazish, chizmachilik, real vaktda boshkarish (ya’ni butun loyixalashtirish, avtomatlashtirishni tashkil kilishni) oladi va ikki asosiy vazifaviy xususiyatlar: ob’ektning kurilishi va u bilan manipulyatsiya kilish bilan ta’riflanadi.
Bunday bo’linish ikki koordinatli tizimlar kontseptsiyasiga olib kelgan: mustakil (dunyoviy), unda ob’ekt va koordinataning apparatli tizimi kuriladi.
Auto СAD tizimi ushbu sinfdagi eng mashxur ADPdir.
Muxandislik grafikasida xaqiqiy dunyo ob’ektlarining birinchi marta uch o’lchamli modellashtirilishi vujudga kelgan. Bu tasvirlar qirralari bilan birlashtirilgan cho’qqilar ko’rinishidagi sinchli bo’lgan. Keyin ustidan material bilan qoplangan simli sinchdan yuzaki modellar yaratilgan, ular borgan sari tabiiyga yakinlashadi. ADP kutubxonasida gisht, oyna, metall, plastik, yogoch va marmar va x.k.
Metallar (yun. metalleuo - qaziyman, yerdan qazib olaman) - oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiq oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. M.
lar paydo bo’ladi. Keyin yoruglik manbalari ob’ektga karashli nuktasini o’zgartirishga imkon beruvchi ko’chma kamera ko’shiladi va nixoyat, kompyuterlarning ishlash tezligi o’sadi, bu, ekranda murakkab shakddagi xakikiy ob’ektlarning to’lik rangli chamada va vaktning okilona doirasida ko’rishga va bilishga imkon beradi. Shunday kilib, grafik kurish va dizaynga mustaxkam ravishda kirdi. Xozirda chindan xam xamma narsa: Ford avtomobilining oxirgi modelidan tortib to atirlar uchun idishlargacha kompyuterlarda loyixalashtiriladi.
1.3. AutoCAD dasturi va undan foydalanishdagi talablar
AutoCad – chizmani komputerda tahrirlash dasturi Amerikaning Autodesk firmasi tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, dastlabki versialari o’tgan asrning 80 yillarida chiqarilgan va keng ommalashib ketgan.
Tizimning doimiy rivojlanib borishi, foydalanuvchilarning e’tiroz va maslaxatlari inobatga olinib, kamchiliklarni muayan bartaraf etish va boshqa firmalar maxsulotlari (ayniqsa Microsoft) bilan integrasialashuvi ushbu dasturni butun dunyoda keng ommalashuviga olib keldi.
Ushbu dasturning Rossiada keng tarqalishi uning 10 – versiasidan boshlandi. U MS DOS operasion tizimi tarkibida ishlar edi. Keyinchalik, 12 – 13 versialarga doir shu tizimda ishladi va ular sekinlik bilan “WINDOWS” (WINDOWS 3.1 yoki WINDOWS – 95) operasion tizimiga o’tkazila bordi. 14 – versia to’liq WINDOWS operasion tizimiga o’tkazildi.
1999 yilda AutoCAD ning 15 – versiasi chiqdi va u foydalanuvchilar orasida AutoCAD – 2000 nomini oldi. AutoCAD ning 16 – versiasi (AutoCAD - 2004) 2004 yilning Mart oyida chiqdi va endilikda firma ularning WINDOWS – 95, 98 operasion tizimlarida yaxshi ishlashiga kafolat bermasdi. Sababi ushbu dasturning to’liq imkoniyatlaridan foydalanish uchun yanada mukammalroq operasion tizimlar kerak edi.
Hozirgi kunga kelib, AutoCAD – 2006 dasturi foydalanuvchilar orasida keng ommalashgan bo’lib:
WINDOWS 2000;
WINDOWS XP (Professional Edition);
WINDOWS XP (Home Edition);
WINDOWS NT 4.0 (Service Pack 6 yoki undanda yuqori versiali)
operasion tizimlarda o’rnatish talab etiladi.
AutoCAD 2006 dasturi o’rnatiladigan kompyuter ma’lum bir minimal talablarga javob berishi, parametrlarga ega bo’lishi lozim. Ushbu talablarga quyidagilar kiradi:
Operacion sistema.
WINDOWS XP Professional (sp1 yoki 2)
WINDOWS XP Home (sp1 yoki 2)
WINDOWS XP Tablet PC
WINDOWS 2000 (sp4)