Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va modellashtirish

Texnologik jarayonlarni tahlil qilish vazifalari

1. 
   Texnologik jarayonning muvozanatlangan (ustoychivo‘y) ishlash diapazonini aniqlash, ya’ni, boshqaruv parametrlari qiymatlarini xar qanday o‘zgarishlari, kirish parametri qiymatlariga qo‘yilgan cheklamalarni buzmaydigan bo‘lsin;
   
2. 
   Har xil texnologik parametrlarning jarayon o‘tkazish rejimlariga va uning chiqish parametrlariga ta’sir darajasini aniqlash;
   
3. 
   Texnologik jarayonning, uning to‘g‘ri ketayotganligini ko‘rsatayotgan «sezgir nuqta»larini aniqlash;
   
4. 
   Texnologik jarayonga ta’sirning maqsadga muvofiq yoki muvofiq bo‘lmagan kritik vaqt momentlarini aniqlash (ko‘pincha uzlukli jarayonlar);
   
5. 
   Jarayon ko‘rsatgichlari sifatiga texnologik jarayon rejimlari va konstruktiv parametrlari o‘zgarishining ta’siri aniqlanadi;
   

Xisoblash eksperimenti.
EXM da amaliy masalalarni yechish murakkab ilmiy ishlab chikarish jarayoni,ularning egallash va boshkarish uchun uni urganish zarur(24)
Xisoblash eksperimentidan Fan va texnikaning kupgina soxalarida turli amaliy masalalarni xal etishda foydalaniladi. Xisoblash eksperimentini asosi bulib matematik modellashtirish,nazariy asosi bulib amaliy matematika,texnikaviy asosi bulib EXM xisoblanadi.Xal kilinadigan masalalarning turli-tumanligidan kat’i nazar xisoblash eksperimenti uchun umumiy texnologik turkum xosdir.U uz ichiga besh boskichni oladi:
1.Matematik model tuzish.
2.Xisoblash algoritmini ishlab chikish.
3.Programmalashtirish.
4.EXM da xisoblash.
5.Xisob-kitoblar natijasini ishlab chikish,taxlil va xulosalar.


HE ni tashkil qilish. Hisoblash-texnologik eksperimenti-HTE.
Hisoblash-texnologik eksperimenti-HTE deganda EHMda ma’lum bir dasturiy kompleks ko‘rinishida tadbiq qilingan, real texnologik jarayonni to‘g‘ri ifodalaydigan matematik model yordamida texnologik jarayonni o‘rganish tushiniladi.
HTE ni 2 bosqichga bo‘lish mumkin: uni tayyorlash va o‘tkazish. HTEni tashkil qilish va o‘tkazishni quyidagi ketma ketlikda tasavvur qilish mumkin.
XTE ni 2 bosqichga bo’lish mumkin: uni tayyorlash va o’tkazish. THE ni tashkil qilish va o’tkazishni quyidagi ketma ketlikda tasavvur qilish mumkin (tajriba blok-sxemasi 7- rasmda keltirilgan):
1- boshlanish;
2- texnologik jarayonning umumiy ifodasini tuzish;
3- texnologik jarayonning matematik modelini tuzish;
4- masalani echish algoritmini tuzish;
5- matematik modelni adekvatlikka tekshirish algoritmini tuzish;
6,7- algoritm bo’yicha EqMda dasutur tuzish;
8-matematik modelni adekvatligini tekshirish;
9- matematik modelü adekvat;
10-matematik modelü adekvat emasligi sababini aniqlash va korrektsiya kiritish;
11-HTE o’tkazish algoritmini tuzish;
12- algoritm bo’yicha EXMda dasturtuzish;
13-HTE ni o’tkazish;
14- HTEni natijalarini qayta ishlash va taqlil qilish;
15- loyiqa echimlarini generatsiya qilish;
16- parametrlarni loyiqa echimlariga yaqin qiymatlarida tajriba o’tkazish mumkin;
17- shu qiymatlarda modelü adekvat-ligini tekshirish;
18- matematik modeli adekvat;
19- loyixa echimlarini qabul qilish
20- tamom.
Texnologik jarayonlarni matematik modellarini tuzishda ba'zi bir xollarda shu jarayonning avval tuzilgan modellaridan, ular uchun tuzilgan dasturlaridan foydalanishimiz mumkin.