Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Sun`iy changlar
- sanoat korxonalarida va qurilishlarda insonning bevosita yoki 
bilvosita ta`siri natijasida hosil bo‘ladi. 
Yirik changlar
-
kattaligi 10 mkm dan katta bo‘lgan changlar. Odatda bunday 
changlar o‘z og‘irligi ta`sirida erga qo‘nadi; 
Mayda changlar yoki mikroskopik changlar -
 
katgaligi 10 mkm dan 0,25 mkm 
gacha bo‘lgan changlar. Ular erga ma`lum ijobiy sharoitlar bo‘lganda, masalan, 

---

240 
yomg‘ir, qor va shabnam kabi erga yog‘ilayotgan og‘ir zarralarga ilashib qo‘nishi 
mumkin; 
Ul’tra
 
mikroskopik changlar
 kattaligi 0,25 mkm dan kichik bulgan changlar 
va bu 
changlar hech qachon erga qo‘nmay, betartib harakat qilib, uchib yuradi. 
Ishchi zona
- Davlat standartiga ko‘ra ishchining doimiy yoki vaqtinchalik 
bo‘ladigan ish joyidagi pol sathidan 2 m balandlik hisoblanadi. 
Umumiy shamollatish
. Ishlab chiqarish binolarida ajralib chiqayotgan har xil zararli 
moddalarni chiqarib yuborishning imkoniyati bulmasa yoki ajralib chiqayotgan 
moddalar, texnologik jarayonning maydonlaridan ajralib chiqayotgan bulsa, unda 
yakka tartibda shamollatish vositalarini qo‘llash imkoniyati yo‘qoladi. Bunday 
hollarda umumiy shamollatish usulidan foydalaniladi. Umumiy shamollatish vositasini 
zararli moddalar yoki issiqlik eng ko‘p ajralib chiqayotan joyga o‘rnatish kerak
Ishlab chiqarishda shamollatish
- bu davlat standarti talabiga mos holda, 
xonalardan ortiqcha issiqlikni, namlikni, changlarni, zararli gazlar va bug‘larni 
chiqarish va mikroiqlimni yaratish uchun zarur qurilmalar sistemasidir
. 
Tabiiy 
shamollatish.
Xonada 
havoning 
tabiiy 
harakatlanishi 
havodagi 
zichliklarning farqiga ko‘ra va tashqi havo bilan ichki havo bosimi farqlari hisobiga 
yuz beradi
Yorug‘lik
-
inson 
koʻzi
 sezadigan (tebranish chastotasi 4,0YU14—7,5YU14 Gs) 
elektromagnit toʻlqinlar. Bu vakuumdz. toʻlqin uzunligi ~ 400 Nm dan ~ 760 Nm 
gacha boʻlgan 
toʻlqinlar uzunligiga
 moye keladi. Spektrning infrakizil 
nurlanish
 va 
ultrabinafsha nurlanish sohalari ham Yorugʻlik deb ataladi.
Spektr
(
lot.
 
spectrum
— „koʻrinish“) 
kontinuum
 ichida oʻzgaruvchi xususiyatlar 
toʻplamidir. 
Optikadan
 bir 
misol 
qilib 
kamalakni
 olish 
mumkin: 
undagi 
ranglar
 (
yorugʻlik
 xususiyatlari) 
uzluksiz 
oʻzgarib 
boradi. 
Yorugʻlik 
spektrini 
spektroskopiya
 fani oʻrganadi. 
Yoritish
— obʼyektlarning koʻrinish sezgirligini yaxshilash yoki ularni yorugʻlik 
sezgir materiallarga tushirishni taʼminlash maqsadida maʼlum miqsorda yoritilganlik 
yaratish. 
Shovqin-
keng maʼnoda-nutq va musiqani toʻgʻri qabul qilishga, xordiq chiqarishga 
va aqliy mehnatga xalaqit beruvchi begona tovushlar. Sh. detsibel bilan oʻlchanadi. 
Mas, nafas olish, barglarning shitirlashi 10, qattiq gapirish 60—70, transportning 
shovqini 80-100, reaktiv samolyot ovozi 140-175 detsibelga teng va h.k. Qattiq, suyuq, 
gazsimon muhitlardagi har qanday tebranishlar, turli dvigatel va mexanizmlar 
Sh.larning asosiy manbaidir.