Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Fotorezistorlar 
Yorug‘lik ta’siri ostida elektr o‘tkazuvchanligi o‘zgaradigan asboblarga 
fotorezistorlar deyiladi. Fotorezistorlarda material sifatida selen, talliy, svines, 
vismut, kadmiy va boshqa yarimo‘tkazgichlar ishlatiladi. Yarimo‘tkazgichni 

---

yoritishda o‘tkazuvchi maydondan o‘tadigan elektronlar soni va elektr 
o‘tkazuvchanligi ortadi. 
Yorug‘lik tavsifi, volt-amper tavsifi, spektral tavsifi fotorezistorlarning asosiy 
tavsiflari hisoblanadi. Fotorezistorlar integral sezgirligining yuqoriligi sababli,
ular avtomatika va telemexanikaning ba’zi bir qurilmalarida keng ishlatiladi 
(2.29-
rasm) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Quyosh fotoelementlari va fotodiodlar, ularning ishlatiladigan sohasi 
Ventilli fotoelementlarda yorug‘lik energiyasi to‘g‘ridan to‘g‘ri elektr
energiyasiga aylanadi, shuning uchun ularga begona tok manbalari kerak 
bo‘lmaydi. 1954-yildan boshlab ventil fotoelementlari quyosh batareyalarini 
yasashda ishlatilmoqda. Bunday quyosh batareyalarini Yerning sun’iy 
yo‘ldoshlarida muvaffaqiyatli ishlatilib kelinmoqda. O‘zbekistonda bunday 
batareya Тoshken
t viloyatining Kumushkon qishlog‘ida joylashgan. Quyosh 
fotoelementining tuzilishi juda oddiydir. U n-tipidagi kremniy plastinkasidan
iborat bo‘lib, unga mishyak atomi aralashma sifatida kiritilgan. Plastinka

---

yuzasiga diffuziya orqali vakuumda bor elementi kirgiziladi, u teshikli elektr 
o‘tkazuvchi maydon hosil qiladi (
2.30-rasm
). p –elektr o‘tkazuvchanlikning 
qalinligi 2ч3 mkm dan oshmaydi, shuning uchun yorug‘lik energiyasi p
-n o‘tish 
hududiga oson kiradi. 
Elektron-teshik o‘tishi teskari qarshiligining yorug‘lik ta’sirida o‘zgarishi 
xususiyatini ishlatadigan asbobga fotodiod deyiladi. Fotodiodlarning sezgirligi
juda yuqori bo‘lganligi ularni hisoblash va o‘lchov texnikasi avtomatikasi 
qurilmalarida ishlatishga imkon beradi