Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

YOLLU Burcu
Danışman(1. Danışman) : Prof. Dr. Güneş UÇAR

Danışman(2. Danışman) : Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR

Anabilim Dalı : Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı

Programı : Orman Ürünleri Kimyası ve Teknolojisi Programı

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Güneş UÇAR,

: Prof. Dr. Ramazan KANTAY

: Prof. Dr. Harzemşah HAFIZOĞLU

: Prof. Dr. Mustafa USTA

: Y.Doç. Dr. Osman ENGÜR

Myrtus Communıs (Yabani Mersin) Türünün Farklı Kısımlarında (Yaprak, Meyve Ve Odun) Kimyasal Bileşenlerin Belirlenmesi

Türkiye’de geniş yayılış gösteren bir tür olan Adi Mersin’in odun ve yapraklarının kimyasal karakterizasyonu amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmada Myrtus communis’in taze yaprakları ve odunu incelenmiştir. Araştırma materyali olan örnekler, türün doğal yayılış gösterdiği 5 önemli bölgeden alınmıştır. (Erdek, Dalaman, Isparta, Alanya, Hatay)

Bu araştırmanın asıl amacı, ülkemizde Akdeniz Bölgesinde önemli bir yayılış gösteren bu türün değişik yetişme yörelerinden alınan taze yaprakların uçucu bileşenlerinin belirlenmesidir. Bu amaç kapsamında taze örnekler hidrodestilasyon işlemine tabi tutulmuş ve elde edilen eterik yağlar GC-MS cihazında analiz edilerek incelenmiştir.

Yapılan eterik yağ analizleri sonucu her bir bölgeden alınan mersin yaprakları, uçucu bileşenler açısından karşılaştırıldığında, en fazla bulunan bileşik 1,8-cineol olurken, bunu daha sonra sırasıyla; α – pinen, linalool, limonene ve α-terpineol izlemiştir.

Bu bileşiklerin yüzde oranlarında bölgelere göre önemli farklar olduğu belirlenmiş, Erdek bölgesi hariç, 1,8 sineol bileşiğinin % 36 oranıyla en fazla Hatay’da bulunduğu görülmüştür. İkinci temel bileşen tüm bölgelerde α – pinen’dir. En yüksek oranda Alanya’da (%25,15) belirlenmiştir. Tespit edilen diğer önemli bileşenler linalol (%8,48 - %20,79), limonen (%3,69 - %13,41), α-terpineol (%2,98 - %6,09) ve mirtenil asetat (%0,13 - %9,03)’tır.

Taze yaprak uçucu yağlarının bileşimleri itibariyle incelenen ağaçların birbirlerine olan benzerlikleri veya gösterdikleri farklılıklar ise SPSS program kullanılarak bir dendrogramla gösterilmiştir.

Çalışmanın ikinci amacı olarak, belli bölgelerden ancak sınırlı sayıda ağaçtan temin edilebilen gövde odun örneklerinde temel odun analizleri yapılmıştır. Böylece bu türün odunları kimyasal bileşim (ekstraktif madde, selüloz ve lignin miktarı v.b) bakımından da ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

Temel odun bileşenleri açısından sonuçlar değerlendirildiğinde; örnekler arasında çok belirgin farklılık bulunamamıştır. Belirlenen farklılıklar ağaçtan ağaca değişebilecek sınırlardadır.

Mersin bitkisinin gövde odunu kül miktarı ve çözünürlük değerleri yönünden, iğne yapraklı ve yapraklı ağaçlara (tanen içermeyen) göre daha yüksek oranlarda bu bileşenleri içermektedir (kül: % 0.61-0.86, toplam ekstraktif: %3,82 - %4,98, sıcak su çözünürlük: % 6.46-10.24, % 1 NaOH çözünürlük: % 18.09-25.76).

Odunun asıl bileşenlerinden lignin (%28,05 - %29,89) ve holoselüloz değerlerinin (%74 - %76,02), literatürlerdeki diğer yapraklı ve iğne yapraklı ağaç odunlarına benzer sonuçlar gösterdiği belirlenmiştir.