Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

AKBURAK Serdar,
Danışman : Doç. Dr. Ender MAKİNECİ

Anabilim Dalı : Orman Mühendisliği

Programı : Toprak İlmi ve Ekoloji

Mezuniyet Yılı : 2008

Tez Savunma Jürisi : Doç. Dr. Ender MAKİNECİ (Danışman)

Prof. Dr. Ömer KARAÖZ

Prof. Dr. Kamil ŞENGÖNÜL

Doç. Dr. Doğanay TOLUNAY

Yrd. Doç. Dr. Türker DÜNDAR

Belgrad Ormanında Farklı Ağaç Türleri Altında Toprak Solunumunun Mevsimsel Değişimi

Günümüzde gittikçe artan iklim değişimi sorunu, küresel ısınma, atmosferde artan CO2 ve buna bağlı olarak gelişen sera etkisi konuları karasal ekosistemlerde karbon döngüsü ve CO2 üzerindeki bilimsel çalışmalara hız kazandırmıştır. Bu nedenledir ki, yeryüzündeki karbon depo kaynakları üzerinde araştırmalar yoğunlaşmıştır.

Bu çalışmada Belgrad Ormanında Sapsız Meşe (Quercus petrae (matt.) Liebl.), Doğu Ladini (Picea orientalis L. Karst), Uludağ Göknarı (Abies bornmulleriana Matt f.), Karaçam (Pinus nigra Arnold), Sarıçam (Pinus sylvestris L.) olmak üzere beş farklı ağaç türü altında topraktan atmosfere salınan CO2 nin mevsimsel değişimi izlenmiştir. Araştırmada topraktaki CO2 kaynakları (ince kök miktarı ) ve toprak solunumu üzerinde etkili olan temel faktörler (toprak sıcaklığı ve nemi) üzerinde durulmuştur. Her bir tür altında solunum örnekleri üçer tekrarlı beş bölgeye (15 Adet) 24 saat kalacak şekilde yerleştirilmiştir. Toprak nemini belirlemek için solunum örneklerinin yerleştirildiği yerlerden 0-5 cm derinlikten toprak örneği alınmış ve o andaki toprak sıcaklığı ölçülmüştür. Kök örnekleri 6,4 cm çapında 30 cm boyundaki çelik sonda vasıtasıyla toprak solunumu ölçümlerinin yapıldığı her bir üçerli grubun dört ana yön tarafından (her tür için 20 örnek) üçer ay aralıkla (Nisan, Temmuz, Ekim, Ocak) bir yıl boyunca dört defa olmak üzere alınmıştır.

Araştırma sonucu solunum değeri Meşe’de 1,0929 g/m2/gün, Ladin’de 0,5563 g/m2/gün, Göknar’da 0,8809 g/m2/gün, Karaçam’da 0,8056 g/m2/gün, Sarıçam’da 0,9869 g/m2/gün olarak belirlenmiştir. Türlerde ortalama toprak nem değeri Meşe’de %8,11, Ladin’de %6,32, Göknar’da %7,33, Karaçam’da %7,11, Sarıçam %6,50 olarak ölçülmüştür. Ortalama toprak sıcaklığı Meşe’de 14,22 0C, Ladin’de 13,17 0C, Göknar’da 13,75 0C, Karaçam’da 13,07 0C, Sarıçam’da 12,95 0C olarak ölçülmüştür. İnce kök miktarları Meşe’de 2,8228 g, Göknar’da 2,0525 g, Ladin’de 2,5599 g, Karaçam’da 1,1902g ve Sarıçam’da 1,8702g olarak belirlenmiştir.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; yıllık ortalama solunum değeri en yüksek Sapsız Meşe (Quercus petraea(matt.) Liebl.) türünde, en düşük solunum değeri Doğu Ladini (Picea orientalis L. Karst) türünde görülmüştür. Solunum değerinin, nem değeri ve ince kök miktarları ile doğru orantılı olarak etkilendiği söylenebilir.