Tibbiyot Oliy o'quv yurtlari uchun o'quv adabiyoti

Surunkali karditning uchta varianti ajratiladi:

- chap qorincha boshligining kattalashishi va uning miokardi ozgina gipertrofiyasi bilan (dimlangan yoki dilatasion variant), ifodalangan kardioskleroz bilan, buning negizida asosan chap qorincha miokardi qisqarish funksiyasining buzilishi yo’tadi;

- miokardning kuchli gipertrofiyasi hisobiga chap qorincha boshlig’ining normal va bir oz kichiklashishi bilan (gipertrofik variant);

- miokardning gipertrofiyasi yoki gipertrofiyasiz chap qorincha boshlig’ining keskin kichrayishi (restriktiv variant); uning asosida chap qorincha miokardi birlamchi diastolik funksiyasi buzilishi yotadi. Surunkali karditlarning umumiy klinik korinishlari sifatida uzoq davomli nisbatan belgisiz kechishi, lekin ekstrakardial belgilar: jismoniy rivojlanishdan ortda qolish, qaytalanuvchi pnevmoniyalar, gepatomegaliya, hushni yo’qotish xurujlari, qusish va boshqalar ustun kelishini hisoblash mumkin. Ko’pincha O’RVI dan keyin o’tkir yurak-qon tomir yetishmovchiligining tola klinik manzarasi uzoq vaqt davomida mavjud bo’lgan yurak dardini ilk bor aniqlab beradi.

Surunkali karditning dilatasion varianti eng tipik belgilariga tana vaznidan orqada qolish, taxipnoe, sustlashgan yurak turtkisi, yurak bukri, yurak chegaralarining keskin kengayishi, mitral klapan yetishmovchiligidagi sistolik shovqin, yurak ritmining turgun buzilishi, ko’pincha ortamiyona jigar kattalashishi kiradi. Odatda surunkali karditning dilatasion variantida kardiomegaliya va qoniqarli ahvol orasida nomutanosiblik aniqlanadi, bu uzoq kasallanishda kompensator mexanizmlar rivojlanishi bilan tushuntiriladi. Yurak yetishmovchiligi uzoq vaqt bo’lmaydi, song esa, ayniqsa chap qorinchali, so’ngra total ko’rinishga aylanadi.Restriktiv variantli surunkali karditning uzoq vaqt kam simptomli kechishi kech tashqislash oqibati hisoblanadi, uning uchun nafaqat tana vaznidan orqada qolish, balki boy osishidagi kamchilik, toq qizil tusli sianoz, dispnoe tipidagi hansirash, ko’tariluvchi yurak turtkisi xosdir. Bolalarning 2/3da yurak uchida qarsillovchi yo’ki kuchaygan I ton, o’pka arteriyasi ustida keskin II ton aksenti bilan qo’sqilib aniqlanadi, kam qo’llarda tonlar bog'iqlashgan bo’ladi. Shovqin yo’q yo’hud choqqida mezadiastolik yo’ki chap tomonda to'rtinchi-beshinchi qovurgalar oraliqida sistolik shovqin (uch tavaqali klapanning nisbiy yetishmovchiligi) aniqlanadi. Kasallikning birinchi belgisi hansirashdir, keyinchalik o’ng qorincha dekompensasiyasi belgilari, ifodalangan assitgacha, qo’sqiladi, jigar qovurga ravoqi ostidan 7-8 sm gacha chiqib turishi mumkin. Shuningdek, EKG korsatkichlari ham surunkali karditning turli variantlarida farq qiladi. Masalan, surunkali karditning dilatasion varianti uchun yuqori va past voltajli egrilik, 2/3 bolalarda marom va otkazuvchanlikning buzilishlari, bo’lmachalarning ortamiyona ortiqcha yuklamasi va chap qorincha miokardi gipertrofiyasi. Surunkali karditning restriktiv variantida atrioventrikulyar va qorincha ichi otkazuvchanligi buziladi, Gis tutami shoxlari blokadasi, bradikardiya, ikkala qorinchalarning ortiqcha yuklamasi va bo’lmachalarning katta yuklamasi, musbat, ikki fazali yo’ki manfiy T tishchali subendokardial gipoksiya belgilari kuzatiladi. Repolyarizasiya jarayonining nisbatan saqlanganligi miokardning kompensator gipertrofiyasi bilan tushuntiriladi.

Laborator tashxisoti. O’tkir norevmatik karditlarda laborator ma'lumotlarning ahamiyati kam. qon tahlilida EChT oshishi, leykositoz, β2 va G-globulinlar, S-reaktiv oqsil darajasi ko’tarilishi - oddiy virus infeksiyasini tasvirlaydi. Tashqisning eng ishonarli tasdihi - qondan, burun-halqum shilliqidan, fekaliydan virusni ajartishdir.

Differensial tashxisoti.

Differensial tashxisot masalasini ko’rib chiqishdan oldin bolalardagi norevmatik kardit uchun xos bo’lgan sindromlarda to’xtalamiz:

• 
  o’tkir burun-halqum infeksiyasi (ko’pincha virusli) bilan xronologik bog’liqlik
  
• 
  latent davrning qisqarishi (5-7 kundan kam) yo’ki yo’qligi
  
• 
  kasallikning asta-sekin rivojlanishi
  

• 
  artrit va ifodalangan artralgiyalarning yo’qligi
  
• 
  kardial shikoyatlarning faol yoki hissiy kuchaygan xususiyati
  
• 
  miokarditning aniq klinik va EKG-simptomlari
  
• 
  valvulitning yo’qligi
  
• 
  perikarditning kam topilishi
  
• 
  astenizasiya belgilari, kasallik oxirida issiqlik boshqaruvining buzilishi
  
• 
  klinik va laborator parametrlarning dissosiasiyasi
  
• 
  yalliglanishga qarshi terapiya ta'sirida kasallik dinamikasining sekin o’zgarishi.
  

Erta yoshdagi bolalarda karditlarni tugma yurak nusonlari bilan differensial tashxislash birtalay qiyinchiliklarni tugdiradi. Bu toliq bo’lmagan atrioventrikulyar kommunikasiya, Ebshteyn anomaliyasi, magistral tomirlarning korrigirlangan transpozisiyasiga tegishli. Atrioventrikulyar kommunikasiya uchun tembri bo’yicha ikkita turli sistolik shovqin, o’ng qorincha va o'ng bo’lmacha miokardi gipetrofiyasi, o’ng Gis tutamining notoliq blokadasi, rentgenologik tekshiruvda chap qorincha pulsasiyasi qoniqarli amplitudasiyasi bilan birga keluvchi arterial ozan bo’yicha o’pka manzarasining kuchayishi xos. Ebshteyn anomaliyasi uchun kasallik hosil bo’lishiga va otkazilgan ORVI orasidagi bog’liqlik yogligi, klinikasida o’pka gipertenziyasi haqidagi ma'lumotlar yogligida ong qorincha yetishmovchiligi belgilarining ustunligi, ong bo’lmacha kattalashishi xos, EKG da miokard gipertrofiyasi va gipoksiyasi belgilari bo’lmaydi. Korrigirlangan transpozisiyani EKG da yurak elektr o’qining chapga og’ishi, chap ko’krak ozatmalarida ongdagilariga qaraganda Q tishchaning yo’qligi.Endomiokard fibroelastozi klinikasi bor erta yoshdagi bolalarda alohida yo’ki mitral klapan yetishmovchiligi bilan birga kelgan chapdagi ikkinchi qovurgalar oraliqidagi sistolo-diastolik shovqin bo’yicha, tosatdan boshlanuvchi bezovtalanish belgilariga binoan, I, aVL, V5, V6 lardagi chuqur Q tishchaga qarab chap toj arteriyaning o’pka arteriyasidan anomal shoxlanishi haqida shubhalanish kerak (Bland-Uayt-Garlyand sindromi). Katta yoshda mitral klapan yetishmovchiligida revmatizm bilan differensial tashxisotni amalga oshirish kerak.