Tijorat banklari va ularning funksiyalari Tekshirdi: Tayyorladi: Raxmatov Xudoyorjon

Xizmat turlari

Qonunchilik hujjatlari va iqtisodiy adabiyotlarda tijorat banklari jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh pul mablag‘larini jalb qilib, ushbu mablag‘larni tegishli shartlar (to‘lovlilik, qaytarishlik, muddatlilik, ta’minlanganlik, maqsadlilik) asosida iqtisodiyotning turli tarmoqlariga joylashtiradigan, shuningdek jismoniy va yuridik shaxslarga to‘lov hisob – kitoblarni amalga oshirish bo‘yicha xizmat ko‘rsatadigan tijorat tashkilotlari sifatida tasniflanadi. Zamonaviy sharoitda tijorat banklari jismoniy va yuridik shaxslarga 300 dan ortiq bank xizmatlarini ko‘rsatadi.
Jismoniy shaxslar
Yuridik shaxslar

Daromad bilan bir qatorda banklarning yetarli xarajatlari mavjud:

Daromad bilan bir qatorda banklarning yetarli xarajatlari mavjud:

foizlar bo‘yicha xarajatlar: talab qilib olingungacha bo‘lgan depozitlar hisobvaraqlari, muddatli omonatlar, Markaziy bank va boshqa tijorat banklariga to‘lovlar, to‘lanadigan kreditlar bo‘yicha;

foizsiz xarajatlar: komission xarajatlar va xizmatlar uchun xarajatlar (masalan, bank reklamasi yoki tadbirlarni o‘tkazish), xorijiy valyuta kursining salbiy o‘zgarishlaridan yo‘qotishlar, investitsiyalar va boshqalar;

operatsion xarajatlar: ish haqi xarajatlari, bank binolarini ijarasi va boshqa xarajatlari, xizmat safarlari, amortizatsiya, sug‘urta, soliqlar va boshqalar;

birlashmalarga a'zolik badallari uchun to‘lovlar va fuqarolar omonatini kafolatlash fondiga mablag‘lar to‘lovlari.

Mulk shakli bo’yicha banklarning turlari

• Aksioner banklar aksioner jamiyat kabi ochiq turdagi yoki yopiq turdagi aksioner banklar bo‘lishi mumkin. Aksionerlar safiga kirish aksiyalarni sotib olish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Huquqiy va jismoniy shaxslar banklarning aksiyalarini sotib olishi va aksioner bo‘lishlari mumkin.
• Ba’zi tijorat banklari paylar (badallar) hisobidan tashkil qilinishi mumkin. Bu turdagi banklarning qatnashchilari ham huquqiy va jismoniy shaxslar bo‘lishi mumkin.
• Xususiy banklar – jismoniy shaxslarning pul mablag‘lari hisobidan tashkil qilingan banklar hisoblanadi.