To sh k en t d a V la t y ur idik institu ti

Q o‘llanma yurisprudensiya y o ‘nalishi bakalavr bosqichi talabalari, davlat va
huquq tarixi bilan shug‘ullanuvchilar uchun m o‘ljallangan.
© M.Xamidova.
© Toshkent Davlat Yuridik instituti, 2005-y.

---

Muqaddima
XX asming eng muhim tarixiy-jahonshumul voqealaridan bin, bu 
mustaqil 0 ‘zbekiston davlatining tashkil topishidir. Bu yangi mustaqil 
0 ‘zbekiston davlati fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat qurishdek oliy 
maqsad sari intilmoqda. Bu borada “0 ‘zbekiston davlati va huquqi tarixi” 
fani qadimgi Turon zaminida davlatchilik va huquqning pay do bo‘lishi 
boy tarixini o ‘rganish, tahlil qilish va davlatchilik-huquqiy merosini 
o ‘rganishda muhim ahamiyat kasb etadi.
“Bugun bizning oldimizda shunday tarixiy imkoniyat pay do bo‘ldiki, 
biz bosib o ‘tgan yo‘limizni tanqidiy baholab, davlatchiligimiz negizlarini 
aniqlab, buyuk ma'naviyatimiz tomirlariga, qadimiy merosiga qaytib, 
o ‘tmishimizdagi boy an’analami yangi jamiyat qurilishiga tatbiq 
etmog‘imiz kerak1” - deb ta’kidlaydi yurtboshimiz I.A.Karimov.
Qo‘llanmaning asosiy vazifasi, 0 ‘zbekiston Respublikasida davlat­
chilik va huquqning paydo bo‘lishi boy tarixini, ya’ni qadimgi Turon 
hududida davlat va huquqning paydo bo‘lishi, o ‘rta asrlarda Mova- 
rounnahr davlati va huquqi tarixi, yangi davrda davlat va huquqning 
rivojlanish tarixni ilmiy bilish, milliy davlatchiligimiz ildizlari, 
xalqimizning qadimgi an'ana hamda urf-odatlariga, mentalitetiga tayangan 
holda chuqur o ‘rganish, ilmiy - nazariy va amaliy umumlashtirish, erkin 
millat hamda obod mamlakat istiqboli yoMida xizmat qilishdan iborat.
Zero, 
Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov ta'kidlaganidek, 
"Insonparvar demokratik huquqiy davlat barpo etish, adolatli fuqarolik 
jamiyatini 
shakllantirishda milliy 
tarixiy 
davlatchilik tajribasiga, 
xalqimizning azaliy boy ma'naviy-axloqiy, ruhiy an'analariga, siyosiy- 
huquqiy g ‘oyalariga tayanishimiz lozim2".
Qo‘llanmada qadimgi Turon davlati va huquqining paydo bo‘lishi va 
rivojlanish tarixi, eng qadimgi huquq manbalari "Avesto", "So‘g ‘d", o ‘rta 
asrlarda Movarounnahr davlati va huquqi (XIII asrgacha), musulmon 
huquqining asosiy xususiyatlari, ahamiyati va manbalari, Temur va 
temuriylar imperiyasida davlat va huquq (XIV-XV asrlar), Shayboniylar 
dinastiyasi hukmronligi davrida Movoraunnahr va Xuroson hududida 
davlat va huquq, xonliklaming tashkil topishi (XV-XIX asrning 1-yarmi), 
Chor Rossiyasi hukmronligi davrida davlat va huquq, Turkiston o‘lkasida 
bolsheviklar hokimiyatining o ‘rnatilishi, 0 ‘zbekistonning 1920-1980-
1 K arim ov LA. O 'zbekistonning siyosiy, ijtim oiy va xqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. Т.: "O 'zbekiston". 1995. 
9-b.
2 K arim ov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak y o 'q . Т.: "O 'zbekiston". 1998. - 31-b.
3

---

yillardagi davlati va huquqi, Mustaqil 0 ‘zbekiston davlati va huquqi tarixi 
tadrijiy tartibda 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta'lim 
vazirligi tomonidan tasdiqlangan dastur asosida yoritilgan.
Qoilanmani yozishda respublikamiz huquqshunos, tarixchi olimlari 
tomonidan tayyorlangan darslik, o'quv qo‘llanma va boshqa adabiyot- 
lardan keng foydalanildi.

---