Toksikologiyanın inkişaf tarixi?

36.Neytrallaşdırıcıların təsir xüsusiyyətləri.
Toksikologiya sahəsində aparılan araşdırmalardan məlum olur ki, son hədd toplantılarının (SHT) işlənib hazırlanmasının əsasını səmərə və təsir qiyməti- toplantı və təsir vaxtının müddəti arasındakı qarşılıqlı əlaqələr təşkil edir. Bu, zəhərli maddənin canlı orqanizmə təsir dərəcəsinə müəyyən edən əsas göstəricilərdəndir.Zəhərli maddənin orqanizmə səmərəsi və onun toplanması arasındakı funksional əlaqələrin təsvri üçün “ doza- səmərə” asıllığından istifadə olunur. Ədəbiyytalarda bu asılılığın təsviri üçün çox müxtəlif olunur. Bu sahədə Xaberin tənliyi daha sadə hesab etmək olar.
E=CT
Burada E-səmərə
C- maddələrin qatılığı;
T- maddələrin təsir müddətidir.
Onu qeyd etmək lazımdır ki, Xaberin tənliyi kumulyativ təsirli zəhərlər üçün istifadə oluna bilər.Kumulyativ təsirə malik olmayan zəhərlər üçün Mayer düsturundan istifadə etmək təklif olunur;
E=kC
Burada k- zəhərin xüsusiyyətlərindən asılı olan sabitdir.
Xaberin düsturundan göründüyü kimi əgər dəyişənlərin birini qeyd alsaq, eyni qatılığa və ya qatılıqlar üzrə olan reaksiyanın müəyyən olunmuş təsir vaxtına gğrə müxtəlif kimyəvi maddələrin aşkar edilmiş səmərələrini müqayisə etmək olar. Təsir müddətinin vaxtı dedikdə orqanizmin tədqiq olunan amillərin, o cümlədən kimyəvi maddənin təsiri altında olduğu vaxtın müddəti başa düşülür.Qeyd etmək lazımdır ki, kimyəvi maddələrin zəif qatılığı zamanı təsir səmərəsi daha həssas olan test orqanizmlərin bir hissəsində özünü biruzə verir. Araşdırmalar göstərir ki, qatılıq artdıqca dözümlü orqanizmlərin sayı azalır göstərir ki, qatılıq artdıqca dözümlü orqanizmlərin sayı azalır və sonra toksiki təsirin dəqiq ifadə olunmuş səmərələrini qeydə almaq mümkün olur. Əyrilərə görə maksimum təsir etməyən qatılığın İk50,İk100 kimi toksiklik göstəricilərini tapırlar.Bu zaman ekspozisiyalardan asılı olaraq kəskin və xroniki təsiri fərqləndirirlər: hər bir toksiklik tipi üçün göstəricilərin öz qiyməti tapılır. Kəskin toksik nisbi qısa vaxt müddətində və toksikliyin göstəricilərini səciyyələndirən kimyəvi maddə qatılığına görə müəyyən edilir.