Toshk ent davlat

Laboratoriya m ashg’ulotlarini tashkil etish b o‘yicha ko‘rsatmalar
Fan b o ‘yicha laboratoriya ishlari o ‘quv rejada ko ‘zdatutilm agan.
Kurs ishini tashkil etish bo‘yicha ko‘rsatm alar
Fan b o ‘yicha kurs ishi o ‘quv rejada ko ‘zda tutilmagan.
V. M ustaqil ta iim n i tashkil ciishning shakli va mazmuni
10

---

M ustaqil taMimning mazmuni talabalar tomonidan
- amaliy m ashg‘ulotlarga tayyorgarlik qilish;
- uy vazifalarini bajarish;
- nazariy bilimlarni  zlashtirish;
- mustaqil ta iim uchun m o‘!;aiiangan mavzularini o ‘zlashtirishdan iboratcir.
Darslik va o ‘quv qo‘;!an:r.alaming (ularning t o i a ta ’minlanganiigi taqcirda)
boblari va mavzularir.: rganish. Tarqatma materiallar bo‘yicha m a’ruza qismlarini 
o ‘zlashtirish. 0 ‘qitish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimlari bilan 
ishlash. Fanning boblari va mavzulari ustida ishlash.
Chizm a geometriya fanidan nazariy va amaliy m ashg‘ulotlar o ‘tish davomida 
talabalarni ijodiy jarayonga y o ‘naltirish, ularni tahlil qilish, mustaqii ishiashga 
o ‘rgatish, mashqlar bajarish. Malakaviy pedagogik amaliyotni o ‘tish c h o g id a yangi 
texnika, jihozlar, keng k o ia m li ilmiy ish olib borishga qulay jarayonlar va 
texnoiogiyalarni o ‘rgar.ish. Talabalarning ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan 
b o g iiq holda fanning muayyan boblari va mavzularini chuqur o ‘rganish.
T avsiya etilayotgan m ustaqil ta iim n in g m avzulari:
«()rtogonalproyeksiyalashy
b o iim i bo‘yicha
1. Tekislik va fazoda joylashgan nuqta, to ‘g ‘ri chiziq va tekis shakllarni 
parametrlash.
2. M arkaziy va parallel proyeksiyalash usullarining xossalarini o ‘xshash 
ham da farqli jihatlarini tahlili.
3. 5, 6, 7, 8 oktantlarda joylashgan nuqtalarning proyeksiyalarini yasashga 
mashq.
4. N uqtaning proyeksiyalar tekisiiklaridan uzoqligini aniqlashga oid masalalar
yechish.
5. T o‘g ‘ri burchakning proyeksiyasini o ‘ziga xos jihatlari.
6. Raqobatlashuvchi nuqtalarni fazoaagi vaziyatlarini tekshirish.
7. Bissektor tekisiigi xususiyatlari.
8. Epyurda to ‘g ‘ri chiziqning gorizontal, frontal va profil izlarini aniqlash.
9. Tekislikning maxsus va eng katta og‘ma chiziqlaridan samarali foydalanish 
holatlari.
10.Tekislikning 
izlarini 
aniqlashda 
eng 
qulay 
holatdan 
foydalanish 
imkoniyatlari.
11.To‘g ‘ri 
chiziqni 
tekislik 
bilan 
kesishgan 
nuqtasini 
aniqlashda 
raqobatlashuvchi to ‘g ‘ri chiziqdan foydalanish.
12.TekislikIarning o ‘zaro kesishish ch izig in i aniqlashda yordamchi kesuvchi 
tekislikning ahamiyati.
13.1kki to ‘g ‘ri chiziq orasidagi burchakni aniqlash. Ikki tekislik orasidagi 
burchakni aniqlash. T o‘g ‘ri chiziq va tekislik orasidagi burchakni aniqlash.
14.Tekis parallel ko‘chirish usulida turli murakkablikdagi masalalarni yechish.
15.Aylantirish usulida turli murakkablikdagi pozitsion va m etrik masalalarni 
yechish.
11

---

16.Ustma-ust c_o‘yish (jipslashtirish) usulida culay yechiladigan masalalarr 
aniqiash va amaida ularni yechish.
17.Proyeksiyalar tekisliklarini bir va ikki marta almashtirish usulida graf;' 
m asalaiar yechish.
18.Masala yechim iga tez va qulav holatda ega boMish uchun umumi; 
(ar/anaviy-klassik) va epyurni cayta tuzish usullaridan :r.aqsadga muvofiqin: tanlash.
19.Aralash m asalalar yechish.
20.K o‘pyoqliklarni turm ush va texnikadagi amaliy ahamiyati. Muntazan 
k pyoqiiklar va ularning yoyilmalari.
21.K o‘pyoqliklarning yoyiim alari va modellarini yasash.
22.K o‘pyoqliklarni tekislik bilan kesishishi. T o ‘g ‘ri chiziqni k o ‘pyoqiikla 
bilan kesishishi.
23.K o‘pyoqliklarni o ‘zaro kesishish chizig‘ini aniqlash usullari.
24.Egri chiziqning egrilik radiusi. Egri chiziqlarning klassifikatsiyasi.
25.1kkinchi va yuqori tartibli egri chiziqlarni hosil b o iish i ham da grafil
jihatdan yasalishi.
26.Aylanish sirtlarini hosii b o iish i va urning turlari. Ikkinchi tartibli aylanisl 
sirtlari.
27.Chiziqli sirtlarni hosil b o iis h i va uning turiari.
28.Sirtlarni tekislik bilan kesishishi. Sirtlarni to ‘g ‘ri chiziq bilan kesishishi.
29.Sirtlarning yoyilm alarini bajarish usullari.
30.Yoyilmaydigan sirtlarning taqribiy yoyilm alarini bajarish.
3 l.Sirtlam ing ocherklarini yasashda urinma tekisliklam ing ahamiyati.
32.Sirtlarning o ‘zaro kesishish va o ‘tish chizig‘ini yasashning texnikadagi 
ahamiyati.
33.Sirtlarning o ‘zaro kesishish c h izig in i aniqlashda konsentrik va ekssentrii> 
sferalar usulini tatbiq etishning shartlari.
34.Sirtlarning o ‘zaro kesishish ch iz ig in i aniqlashda kesuvchi tekisliklar 
dastasi usulidan foydaianish.
35.Y orug‘ va soyaning qurilish, tasviriy san’at va turmushdagi amaliy 
ahamiyati.
36.Y orug‘likning fizik xususiyatlari va uning chizmadagi o ‘ziga xosliklari.
37.M uhandislik grafikasida yorug‘-soyadan foydalanishning o‘ziga xosliklari.
«Perspektiva»
b o iim i b o ‘yicha
Talaba fan b o ‘yicha mustaqil talimni tayyorlashda muayyan 
fanning 
xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi:
- darslik va o ‘quv q o ilan m alar bo ‘yicha fan boblari ham da mavzularini 
o ‘rganish;
- tarqatm a materiallar bo ‘yicha m a’ruzalar qismini o ‘zlashtirish;
- maxsus adabiyotlar b o ‘yicha fan b o iim lari yoki mavzulari ustida ishlash;
- yangi texnikalarni, apparaturalarni, jarayonlar va texnologiyalarni o ‘rganish;
- talabaning o ‘quv-ilm iy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan b o g iiq b o ig a n fan 
bo iim lari va mavzularini chuqur o ‘rganish;
- faol va muammoli o ‘q.tish uslublaridan foydalaniladigan o ‘quv iaashg‘ulotlari;
12

---

40. K artina va narsalar tekisligiga nisbatan turli vaziyatda joylashgan to ‘g ‘ri 
chiziqlarning perspektivasini qurish va ularning kartina izi ham da uchrashish 
nuqtalarini aniqlash.
41. Tekislikning kartina izi, uchrashish chizig‘i va narsalar tekisligi bilan 
kesishgan chizig‘ini aniqlash.
42. Geometrik shakllar orasidagi 
pozitsion va metrik munosabatlami 
tekshirishga oid m asalalar yechish.
43. 
Tekis 
shakllam ing 
perspektivasini 
qurish. 
Geometrik 
sirtlarning 
perspektivasini qurish.
44. Koordinatalar usulida perspektiv tasvir qurish
45. Qush uchadigan balandlikdan obyekt perspektivasini qurish.
46. Kartinani kattalashtirish va kichiklashtirish. Relefli perspektiva.
47. Panoramali va gumbaz perspektivalar.
48. O g‘m a tekislikda geometrik sirtlar va obyekt perspektivasini qurish. Interyer 
perspektivasini qurish.
49. Perspektivada soyalar bajarish. Aks tasvirlar perspektivasini yasash.
50. Kartinalar (rassomlarning asarlari)ni perspektiv jihatdan tahlili. Kuzatish 
perspektivasi va uning tasviriy san’atdagi o ‘mi. Perspektiv tasvirlarni rekonstruksiya 
qilish.