Toshkent 2020 yil


II.2. Tashqi muhit omillari va ularning organizmlarga ta‘siri



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/452
tarix02.12.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#171372
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

 
II.2. Tashqi muhit omillari va ularning organizmlarga ta‘siri.
 
Yorug‘lik
 
o‗simliklar uchun birinchidan fotosintez jarayonining amalga 
oshishida asosiy sharoitlardan hisoblanadi, ikkinchidan u transpiratsiyani, ya‘ni 
bug‘lashishni tezlashtiradi. Uchinchidan, o‗simliklarning o‗sish tezligini 
sekinlashtiradigan muhit omili hisoblanadi. Lekin bu jarayonlar har doim bir xil 
o‗tmaydi. O‗simlik rivojlanishi fazasini o‗tganda, ma‘lum darajada, yorug‘lik va 
qorong‘ulikni talab qiladi. 
Yorug‘lik o‗simliklarning o‗sishida, ya‘ni hujayra va to‗qimalarda boradigan 
o‗sish jarayonlari va organlarning hosil bo‗lishiga bevosita ta‘sir qiladi. 
Yorug‘lik manbai quyosh radiatsiyasi hisoblanadi. Butun tushayotgan quyosh 
radiatsiyasining 42% atmosfera orqali qaytariladi, 15% atmosferani isitish uchun 
ketadi, faqatgina 43% yer yuziga kelib tushadi. Quyosh radiatsiyasi bu issiqlik va 
sayyoramizdagi hayotning asosiy manbaidir. Nur energiyaning ekologik omil 
sifatida xususiyati uning to‗lqin uzunligi bilan belgilanadi.
Yorug‘lik spektrida 
ko‗rinuvchi ultrabinafsha va infraqizil nurlar ajraladi. Ultrabinafsha nurlar tirik 
organizmlarga kimyoviy ta‘sir ko‗rsatadi, infraqizil esa issiqlik beradi. 
 
Yorug‘likning quyidagi ekologik ta‘sirlari mavjud:
Ey, Haqiqat!
Jam bino qilgan 
var xonalaridagi 
yorug‘lik
– 
so‘ylagil, nedir?
Ahura mazda dedi:
- O‘zining va 
borliqni yaratgan 
yorug‘lik
. U 
yerda yulduzlar, oyu quyoshning 
paydo va pinhon bo‘ishi yilda bir 
marta yuz beradi.
Avesto. Vandidod, Ikkinchi 
fargard, birinchi bo’lim (39-40).
 


Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
36 

Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin