Toshkent 2020 yil



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə260/452
tarix28.11.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#168408
1   ...   256   257   258   259   260   261   262   263   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

 
Tayanch so‗z va iboralar: 
Chiqindisiz texnologiyalar, chiqindilar, chiqindisiz texnologik jarayonlar, 
IES da hosil bo‗layotgan chiqindilar. 
 


Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
251 
XVI Bob. Sanoat tarmoqlaridagi ekologik muammolar 
 
XVI.1. Sanoat korxonalarini tashqi muhitga ta‘siri. 
Odamzot o'zi 
yashayotgan tabiatga zarar keltirmay yashasa, tabiatda muvozanatlar uzoq vaqt 
yaxshi holatda saqlanib qoladi. Afsuski, Dunyo aholisining sonini ko'payib borishi 
natijasida tabiatga ham shuncha ozor yetkazilmoqda. Inson ehtiyojlari ortib borar 
ekan, har bir mamlakat o‗zining ishlab chiqarish jarayonini kuchaytirib – ko‗plab 
mahsulotlarni yaratishga xarakat qiladi, xomashyoni qayta ishlaydi va ko'plab 
yoqilg'ilarni yoqishga majbur bo'ladi. Tabiiyki, ushbu jarayonlar natijasida tabiatga
katta zarar yetkaziladi. 
Agar inson tabiatdan foydalanish jarayonida, uning qonun va qonuniyatlarini 
to‗la hisobga olib, boyliklaridan oqilona foydalanishga harakat qilsa, tabiatga 
yetkazilayotgan zararni kamaytirish mumkin.
Tabiatdan oqilona foydalanishda quyidagi tadbirlarni amalga oshirish 
maqsadga muvofiqdir:
-Ishlab 
chiqarishdagi 
zararli 
tarmoqlarni 
ekologik 
jihatdan 
mukammallashtirish (ekologizatsiyalash);
-Kam chiqindili va chiqindisiz ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilishga 
erishish; 
-Havoga, suvga va tuproqqa tashlanadigan chiqindilarni to'liq tozalashga 
yerishish. 
Texnologik 
jarayonlarni 
takomillashtirish 
bir 
qancha 
hususiyatlarni o'z ichiga oladi:
-Tabiiy va enyergetika zahiralaridan to'liq foydalanish. Ma'lumki 
ko‗plab davlatlar kabi, O‗zbekistonda xam, yoqilg'i-enyergetika zahiralaridan 
to'liq' foydalanilmaydi. Qazib olish va foydalanish jarayonida xom-ashyoning ko'p 
qismi 
bexudaga 
tozalanilmay 
atmosferaga 
yoki 
tuproqqa 
tushib 
ketadi (masalan, neftni qayta ishlashda uning tarkibidan oltingugurt sof 
holda bo'lib, undan zarur sohalarda foydalanish mumkin).
-Ishlab 
chiqarishda 
chiqindisiz 
va 
kam 
chiqindili 
texnologik 
jarayonlarni 
mukammallashtirish, 
atmosferani 
ifloslanishidan 
va 
shuningdek, atrof muhitni qisman bo'lsa ham toza saqlashga erishilshi mumkin. 
-Texnologik jarayonlarning mukammalashuvi bir necha bosqichdagi 
ishlarni bir yoki ikki bosqichda bajarish imkonini beradi, shu vaqt, 
yoqilg'i, ishchi kuchi
tejalib, atrof-muhitga zararli gazlar kam tashlanadi. 
Masalan, 
benzin
olishda 
bir 
necha 
jarayonni 
bir 
martada 
bajarish 
natijasida, xom-ashyo tejalib, ekologik xolat yaxshilanadi.
-Sanoatda 
po'lat
quyishda ishlarning uzluksiz jarayonini tashkil qilish 
natijasida, xom-ashyo va issiqlik 30 % ga tejaladi. Ma'iumki pechlarni 
isitib olish uchun katta miqdorda yoqilg'i sarflanadi. 

Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   256   257   258   259   260   261   262   263   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin