Toshkent 2020 yil

1. 
Fizik omillar (harorat, namlik, bosim, radiatsiya darajasi va boshqa 
omillar) 
2. Kimyoviy omillar (atmosfera havosinning kimyoviy tarkibi, suv va 
tuproqning kimyoviy tarkibi va boshqa omillar). 
3
. 
Biologik omillar
deyilganda barcha tirik organizmlarning yashash 
jarayonida o‗zaro bir-biriga nisbatan ma‘lum munosabatda bo‗lishi yoki ta‘sir 
ko‗rsatishi tushiniladi. Ushbu organizmlar o‗z hayot jarayonlari davomida normal 
yashash, hayot kechirish, urchish, tarqalish uchun tashqi muhit bilan ham ma‘lum 
munosabatda bo‗ladi. Natijada organizm o‗sadi, rivojlanadi, nasl qoldiradi va 
hayotning so‗nggi bosqichida halok bo‗ladi. 
26
В. А. Зайцев. 
Промьшленная экология 
2
-е издание (электронное) Москва БИНОМ. 
Лаборатория знаний 2009 г. 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
106 
 

V.6. Eksterimal sharoitlarga moslashish: 
Atrof-muhitni muhofaza qilish 
muammosi respublika ekologik siyosatining ajralmas qismiga aylandi, 
O‗zbekiston 10 ta konvensiyaga qo‗shildi va atrof-muhitni muhofaza qilish 
sohasida hamkorlik qilish to‗g‘risidagi 12 ta Xalqaro shartnomalarni imzoladi va 
ularning shart va talablarini bajarish bo‗yicha Jahon Hamjamiyati oldida ma‘lum 
majburiyatlarini 
qabul 
qildi. 
Masalan, 
atrof-muhitni 
muhofaza 
qilish, 
cho‗llashishga qarshi kurash, biologik xilma-
xillikni saqlash, Ozon qobig‘ini yemirtiruvchi 
ozon (Oz), metan (SN
4
) va shunga o‗xshagan 
zaharli g‘azlar (freon, xlor birikmalari va 
6oshqalar)ning atmosfera havosiga chiqarib 
tashlash miqdorini kamaytirish bo‗yicha 
milliy strategiya va harakat dasturlarini ishlab 
chiqish zaruratini yuzaga keltirdi va ushbu 
masalalar 
halqararo 
loyihalar 
doirasida 
bajarilib kelinmoqda. 
Bundan tashqari, Orol fojiasi hozirgi 
vaqtda davlatlararo ahamiyat kasb etgan yirik 
ekologik 
falokat 
hisoblanadi. 
Ekologik 
sharoitlarni yaxshilash maqsadida 1994 yil 
yanvar 
oyida 
Markaziy 
Osiyo 
mamlakatlarining rahbarlari tomonidan ―Orol 
dengizi 
havzasida 
ekologik 
sharoitni 
yaxshilash uchun konkret harakatlarning dasturi‖ qabul qilindi. Dastur Orol 
inqirozini yumshatishiga qaratilgan loyihalar mujmuasidan iborat bo‗lib, 1997 
yiddan boshlab loyihalarni amalga oshirish ishlari boshlangan. Eng yirik 
―Har bir landshaftning 
tashqi 
ta'sirga 
nisbatan 
ma'lum barqarorlik holati 
mavjud. Shuning uchun,
har 
bir 
landshaftdagi 
optimal muhitni antropogеn 
yuk mе'yorini aniqlab olish 
zarurdir. Agar, antropogеn 
yuk mе'yordan yuqori 
bo‘lsa landshaft muvozanati 
buziladi‖.