Toshkent 2020 yil

V.5. Insonlarning xo‗jalik faoliyati natijasida atrof-muhit holatining 
o‗zgarishi va uning oqibatlari.
 
Hozirgi kunda inson salomatligiga atrof-tabiiy 
muhitning ta‘siri juda katta xavf solmqda. Ilmiy tadqiqotlar natijasiga ko‗ra, 
insonlar salomatligiga 20-40 % i atrof-tabiiy muhit, 15-20 % i irsiy omillar, 25-50 
% i yashash tarzi va 10 % igina sog‘liqni saqlash borasidagi ba‘zi muammolar
ta‘sir ko‗rsatar ekan. Butun jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ekspertlarining 
tadqiqotlarida ham, aholi sog‘ligining 60 % ijtimoiy – iqtisodiy sharoitlarga va 
sog‘liqni saqlash sifatiga, 20 % atrof muhit holatiga, 20 % irsiyatga bog‘liqligini 
25
J.Xolmoʹminov, TDYuU ―Ekologiya va agrar huquqi‖ kafedrasi professori, yuriduk fanlar 
doktori. I.Xolmoʹminov, ―Chinor ENK‖ ekologik-noshirlik kompaniyasi xodimi. Ekologiya 
xabarnomasi №1 (189) 2017 yil. 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
105 
ko‗rsatdi
26
. 
D.I.Mеndеlееv nomidagi Rossiya kimyo tеxnologiyalari univеrsitеtining 
―Barqaror rivojlanish‖ kafеdrasi profеssori V.A.Zaytsеvning tadqiqotlariga ko‗ra: 
Insoniyatni, shu jumladan, barcha tirik organizmlarni o‗z bag‘riga olgan tabiatda 
har qanday zararli modda haddan ziyod ko‗payib ketmasa, tabiiy jarayonlar 
ta‘sirida zararli omillar o‗z-o‗zdan zararsizlanishi mumkin. Masalan, tuproqqa 
solingan go‗ng 3-6 oy mobaynida bakteriyalar, tabiiy ta‘sirlar yordamida 
noorganik moddalarga aylanadi, infektsiyalar qiriladi, natijada odam organizmiga 
zarar yetkazmaydigan holatga keladi. Shuningdek, atmosfera havosiga chiqarib 
tashlanadigan gazsimon, bug‘simon moddalar yoki changlar oz miqdorda bo‗lsa, 
vaqt o‗tishi bilan o‗z-o‗zidan zararsizlanishi mumkin. O‗z-o‗zicha zararsizlanish 
atmosfera havosida kechadigan doimiy tabiiy, kimyoviy jarayonlar ta‘sirida yuz 
beradi. 
Tirik organizmlarni individual rivojlanish jarayonining bir fazasi davrida 
to‗g‘ridan-to‗g‘ri ta‘sir qiladigan muhit elementlariga ekologik omillar deyiladi.