Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi



Yüklə 1,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/76
tarix24.02.2023
ölçüsü1,19 Mb.
#85479
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   76
Diskontlash usuli. Investitsiyalar samaradorligini baholash bir qator 
prinsiplarga asoslangan. 
1-prinsip - hisob-kitoblar ishlab chiqarish va investitsiya faoliyatidan pul oqimlarining 
koʻrsatkichlariga asoslangan. 
2-prinsip - indikatorlarni joriy (diskontlangan) qiymatga majburiy kamaytirish. Pul 
oqimlarining diskontlashi turli muddatli qiymatlarni vaqtning ma’lum bir nuqtasida 
qiymatining qadriyatlariga kamaytirish, bu qisqarish momenti deb ataladi. 
3-prinsip - inflyatsiya omilini hisobga olish. Inflyatsiya darajasining turli darajalarida 
olingan natijalarni taqqoslashini ta’minlash uchun, diskontlashdan oldin yoki prognoz 
pul oqimi inflyatsiyadan tozalangan narxlarda yoki diskont omiliga qayta hisoblash 
yoʻli bilan oʻrnatiladi. 


60 
4- prinsip - baholovning maqsadiga bogʻliq ravishda foydalaniladigan diskontlangan 
stavka shaklining oʻzgarishi. 
Loyihaning tijorat samaradorligini aniqlash natijalari sezilarli darajada 
diskontlash stavkasiga bogʻliq. Diskont stavkasini tanlash oqilona boʻlishi kerak. 
Biznes-rejada diskont stavkasini shakllantirish maqsadga muvofiqdir. U har bir 
komponentida diskontning komponentlarini, foizsiz xavfni hisobga oladigan 
summasini hisoblab chiqadi; inflyatsiya mukofoti; xavf mukofoti; past likvidlik uchun 
mukofot va boshqalar. 
Yuqoridagi prinsiplarni hisobga olgan holda investitsiyalar samaradorligini 
baholash metodologiyasi quyidagi koʻrsatkichlarga asoslangan:
• sof diskontlangan daromad (NPW);
• daromadlilik indeksi (PC);
• xarajatni qoplash muddati (РР);
• ichki daromadlilik darajasi (rentabellik) (IRR). 
Investitsiyalar samaradorligini prognozlash va baholash uchun 
foydalaniladigan muhim indikator - pul daromadlarini diskontlashni hisobga olgan 
holda daromadlilik indeksi (RR), birlik qiymatiga koʻra daromadni tavsiflaydi. Agar 
PC <1 yoki unga tenglashtirilgan boʻlsa, loyiha rad etilishi kerak - bu investorga 
daromad keltirmaydi. PC qiymati> 1 ga teng boʻlgan investitsiya loyihalarini amalga 
oshirish uchun qabul qilinishi mumkin, bu aniq hozirgi qiymatdan farqli oʻlaroq, bu 
koʻrsatkich nisbatandir, shuning uchun muqobil variantlardan loyiha variantini 
tanlashda foydalanish qulaydir. 
Oddiy xarajatni qoplash muddati (PP) - dastlabki vaqtdan to kelishilgan 
vaqtgacha boʻlgan davr. Dastlabki vaqt loyihalash topshirigʻida koʻrsatilgan (odatda 
bu operatsion faoliyatning boshlanishi). Hisoblash muddati billing davridagi eng 
birinchi nuqta deb ataladi, undan keyin joriy daromad keladi va kelajakda salbiy 
boʻladi. Ichki daromadlilik darajasi (IRR) - NPW loyihasi nolga teng boʻlgan 
diskontlash stavkasining qiymati. Ichki daromadlilik darajasi, koʻrsatilgan ta’sirning 
kattaligi koʻrsatilgan investitsiya xarajatlariga teng boʻlgan diskontlash stavkasi 


61 
hisoblanadi. Ichki daromad darajasi sizning investitsiya qilishingiz mumkin boʻlgan 
eng yuqori foiz stavkasini belgilaydi. 
Moliyaviy rejani ishlab chiqishda quyidagi masalalarni koʻrib chiqish kerak:
1. Taqdim etilgan materiallarning ishonchliligi.
2. Hisoblash uchun bir nechta variant boʻlishi kerak (optimistik, pessimistik va 
boshqalar).
3. Moliya rejasi biznes-rejaning boshqa boʻlimlarida keltirilgan raqamlardan 
ajralmasligi kerak. 
Loyihaning birinchi yilidagi barcha moliyaviy natijalar, odatda, har oyda, 
ikkinchisi - chorakda, uchinchi va keyingi yillarda - yil yakunlari boʻyicha hisoblab 
chiqiladi. 
Moliyalashtirish strategiyasi. Biznes-rejaning ushbu qismida siz investitsion 
ehtiyojni oqlashingiz va rejalashtirilgan tadbirlar uchun moliyalashtirish manbalarini 
aniqlashingiz kerak. Bu quyidagi savollarga javob berishi kerak: 
1. Loyihaga qancha pul kerak? 
2. Qanday manbalardan bu mablagʻlarni olish va qanday shaklda olish rejalashtirilgan? 
3. Investitsiyalarning toʻliq qaytib kelishini qachon kutishimiz mumkin va investorlar 
daromad olishadi? 
4. Bu daromad qanday boʻladi? 
Ikkinchi savolga javob berayotganda, potensial kreditorlar va investorlarni 
korxonaning rivojlanishiga investitsiya qiladigan qancha mablagʻni va boshqa 
manbalardan kredit koʻrinishida qancha pul olishini kutish kerak. Muvaffaqiyatli 
korxonalarda ishlab chiqarishni kengaytirish bilan bogʻliq qurilish loyihalari uchun 
kreditlar orqali moliyalashtirish afzalroq deb hisoblanadi. Yangi korxona tashkil etish 
bilan bogʻliq boʻlgan loyihalar uchun moliyalashtirishning ustun manbasi - bu ulush va 
kapital mablagʻ. Bunday loyihalar uchun kreditlarni jalb qilish talabga javob beradi, 
chunki yangi korxona uchun kreditlarni toʻlash sxemasi juda katta boʻlishi mumkin. 
Beqaror iqtisodiy vaziyatda investorlar investitsiyalarning daromadliligini 
ta’minlaydigan loyihalarni afzal koʻradi. 


62 

Yüklə 1,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   76




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin