Toshkent axborot texnologiyalar universiteti qarshi filiali dasturiy injiniring yo

MUHAMMAD AL-XORAZMIY
NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALAR
UNIVERSITETI QARSHI FILIALI
DASTURIY INJINIRING YO`NALISHI
1-KURS DI-12-22 GURUH TALABASI
XUDAYBERDIYEVA MALIKANING
FIZIKA FANIDAN TAYYORLAGAN
2-Mustaqil ishi


Bajardi: OMONOV.I


Qabul qildi: Odilov Y.

REJA:

1. 
   O’ZGARUVCHAM MASSALI JISMLAR HAQIDA
   
2. 
   JISMLAR HARAKATI
   
3. 
   O’ZGARUVCHAN MASSALI JISMLAR HAQIDA OLIMLARNING FIKRI
   

O'zgaruvchan massali moddiy nuqta dinamikasining asosiy tenglamasini (shuningdek, jismning ilgarilanma harakat tenglamasini) birinchi bo'lib I.V.Mesherskiy (1897) topgan. Sistemaning P impulsini kichik dt vaqtdagi o'zgarishini o'zgaruvchan massali ilgarilanma harakatlanayotgan jism va shu vaqt ichida undan ajralayotgan (yoki unga birlashayotgan) zarracha uchun quyidagicha yozamiz:
Bu yerda m va V - lar jismning t vaqt momentidagi massa va tezliklari; dm va dv - kichik dt vaqt oraligidagi ularning o'zgarishlari; V1 - ajraluvchi zarraning ajralgandan keyingi (ularning umumiy massasi - dm>0) yoki birlashuvchi zarraning birlashguncha (ularning umumiy massasi dm0) yoki birlashuvchi zarraning birlashguncha (ularning umumiy massasi dm
munosabatni impulsning o'zgarish qonuni quyidagi formulaga ga qo'yib, Mesherskiy tenglamasini olamiz:
Nyuton mexanikasida jism massasi uning tezligiga bog’liq emas deb hisoblanadi. Ammo bu hamma joyda jism harakati davomida har doim uning massasi o'zgarmasligini belgilmaydi. U tashqi muhit bilan jism orasida modda almashinuvi, ya'ni, harakatlanayotgan jism tarkibining o'zgarishi hisobiga o'zgarishi mumkin. Masalan, aylanayotgan g’altak massasi kabelni o'ralayotgan yoki undan bo'shatib olinayotganlgiga mos ravishda ortadi yoki kamayadi. Raketada zaxiraga olingan yoqilg’i maxsuloti yonib bo'lgandan so'ng dvigatelning soplosi orqali tashlab yuboriladi va raketa massasi sekin-asta kamayib boradi.