Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nukus filiali Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta'lim

Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nukus filiali
Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta'lim
fakulteti RI-uzb 107.21-guruh
talabasi Nazarov Sur'atning
Raqamli Iqtisodiyot fanidan
“Katta malumotlar (BigData) analitikasi buyumlar
Interneti(Internet of Things) sanoati "mavzusida
tayyorlagan
Mustaqil ishi
Reja:
1. Katta hajmli ma’lumotlar - “Big data”ga kirish.
2. Katta ma'lumotlarga haqida.
3. Big Data o’zi nima.
Katta hajmli ma’lumotlar - “Big data”ga kirish
Big data(katta ma'lumotlar) - juda katta hajmdagi bir jinsli bo'lmagan va tez tushadigan
raqamli ma'lumotlar bo'lib, ularni odatiy usullar bilan qayta ishlab bo'lmaydi. Ba'zi hollarda,
katta ma'lumotlar tushunchasi bilan birga shu ma'lumotlarni qayta ishlash ham tushuniladi.
Asosan, analiz obyekti katta ma'lumotlar deb ataladi.
Big data atamasi 2008-yilda dunyoga kelgan. Nature jurnali muharriri Klifford Linch dunyo ma'lumotlar hajmining juda tez sur'atda o'sishiga bag'ishlangan maxsus sonida big data
atamasini qo'llagan. Biroq, katta ma'lumotlar avval ham bo'lgan. Mutaxassislarning fikricha,
kuniga 100 gb dan ko'p ma'lumot tushadigan oqimlarga big data deb aytilar ekan.
Katta ma'lumotlarni analiz qilish, inson his etish imkoniyatidan tashqarida
bo'lgan qonuniylatlarni aniqlashda yordam beradi. Bu esa kundalik hayotimizdagi barcha
sohalar, hukumatni boshqarish, tibbiyot, telekommunikatsiya, moliya
transport, ishlab chiqarish va boshqa sohalarni yanada yaxshilash, ularning
imkoniyatlarini oshirish, muommolarga muqobil yechimlar izlab topish imkonini yaratadi.
Zamonaviy axborot tizimlarida foydalaniladigan axborot (ayniqsa video audio multimediali
ma’lumotlar) hajmini jadal o‘sishi oldimizga ushbu axborotni ma’lumotlar bazasida saqlash va ularni boshqarishning yangi murakkab masalalarni qo‘yadi. Quyida katta hajmdagi multimedia ma’lumotlarni tashkil qilishga,shuningdek ular bilan ishlash vositalari tahlil qilib chiqamiz.
Katta hajmli multimedia ma’lumotlar to‘rtta asosiy xarakteristikaga ega bo‘ladi:hajm, xilma -
xillik,tezlik narxi.
1.Hajm. Insonlar va mashinalar tomonidan xosil qilinayotgan ma’lumotlarning o‘sib borayotgan soni, axborot texnologiyalari infrastrukturalariga ma’lumotlarni saqlash, ishlov berish va taqdim etishida yangi talablarni qo‘yadi.
2.Xilma-xillik. Turli strukturalarda taqdim etilgan ma’lumotlar xilma-xil bo‘ladi.Bular
kredit kartalar bo‘yicha operatsiyalar bo‘ladimi, ilmiy tadqiqot natijalari bo‘ladimi,
fotografik suratlar bo‘ladimi, video va audio ma’lumotlar bo‘ladimi barchasi o‘ziga xos
ishlov va saqlash shart sharoitlarini talab etadi.
3.Tezlik. Tezlik deganda nafaqat ma’lumotlarning ma’lumotlar bazasiga kelib tushish tezligi, balki bu ma’lumotlar bazasidan olinadigan ma’lumotlarni chiqarib lish tezligi ham anglanadi.
4.Narhi. Katta hajmdagi ma’lumotlar – qimmat resurs hisoblanadi. Ma’lumot dolzarbligifoydaliligi va ichidagi kontentiga qarab uning qanchalik qimat baholigi aniqlanadi.
Katta ma'lumotlarga haqida.
Big Data texnologiyalarini bozorga va zamonaviy hayotga faol joriy etish, dunyoning taniqli kompaniyalari dunyoning deyarli har bir burchagida o'z mijozlariga ega bo'lganlaridan foydalanishni boshlaganidan keyin boshlandi.
Bu Facebook va Google, IBM. Kabi ijtimoiy gigantlar, shuningdek Master Card, VISA va Bank of America singari
moliyaviy tuzilmalardir. Masalan, IBM davom etayotgan kassa operatsiyalariga katta ma'lumotlar usullarini
qo'llaydi. Ularning yordami bilan 15 foizga ko'proq soxta bitimlar aniqlandi, bu esa himoyalangan mablag'lar
miqdorini 60 foizga oshirish imkonini berdi. Shuningdek, tizimning noto'g'ri signallari bilan bog'liq muammolar
hal qilindi - ularning soni yarmidan ko'piga kamaytirildi. VISA shu kabi yoki boshqa operatsiyani amalga oshirish uchun qilingan firibgarliklarni kuzatib, Big Data-dan foydalangan. Buning yordamida ular har yili 2 milliard dollardan ko'proq mablag'ni tejashga imkon beradi. Germaniya Mehnat vazirligi ishsizlik bo'yicha nafaqa berish
bo'yicha katta ma'lumot tizimini joriy etish orqali xarajatlarni 10 milliard evroga kamaytirishga muvaffaq bo'ldi. Shu bilan birga, fuqarolarning beshdan biri bu imtiyozlarni hech qanday sababsiz olayotganligi aniqlandi.
Big Data o'yin sanoatini qo'ldan boy bermadi. Shunday qilib, World of Tanks-ning ishlab chiquvchilari barcha
o'yinchilar haqida ma'lumotni o'rganishdi va ularning faoliyatining mavjud ko'rsatkichlarini solishtirishdi. Bu
kelajakda o'yinchilarning ketishini taxmin qilishda yordam berdi - qilingan taxminlarga asoslanib, tashkilot
vakillari foydalanuvchilar bilan yanada samarali aloqada bo'lishdi.