Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

Buyurtmachi talab qilgan kamchiliklarga qaratilgan sarf xarajatlar.
Ularga mahsulotni qaytarish, iste’molchi shikoyati, zaruriy chora-tadbirlar sarfi 
kiradi. 
Sifat jarayonini boshqarish ma’lum bir darajada kompyuterlashgan. Hisoblash 
texnikasi vositasi yordamida quyidagi savollar o’z yechimini topadi. 
- mahsulotni sifatini ta’minlash bilan bog’liq bo’lgan sarf harajatlarni vaqti va 
turi bo’yicha taqsimlanishida; 
- mahsulotni sifatini ko’tarishi bilan bog’liq bo’lgan turini va narxini 
aniqlashda; 
- mahsulotni tannarx dinamikasini o’zgarishida; 
- iste’molchilar talabini mahsulot loyihasi. 
 
 
10.2. Loyihaning sifat menejmentining dasturi. Me’yorlar va standartlar. 
Litsenzion faoliyatni amalga oshirish tartibi 
 
ISO
standartlar tarmog’i
(usuli, sistema). Barcha ishlar Xalqaro 
standartlashtirish tashkilotlari (ISO)ga sifat ta’minlanishi bo’yicha asoslangan. Sifat 
boshqarish sistemasida (ISO) 9000 va unga ekvivalent bo’lgan seriya standartini 

---

191 
qo’llashadi. 
ISO 1947 yili Jenevada (Shvetsariya) shtab-kvartira bilan tashkil qilingan. Bu 
boshqarmaydigan tashkilot xalqaro standartlarga ishlov berish maqsadida va u orqali 
xalqaro operatsiyalarni yaxshilash va teng huquqli hamda balanslashgan xalqaro 
savdo tempini tezlashtirishdir. ISO tarkibiga 91 mamlakat kiradi, ular hisobiga sanoat 
ishlab chiqarishining 95% to’g’ri keladi. 1994 yil holatiga ko’ra ISO 9 ming standart 
ishlov berdi. 
ISO ga sifat bo’yicha savollarni ISO 176 texnik qo’mita beradi. U standartlarni 
mahsulot sifati, uni yaxshilanishi va texnologiya bilan ta’minlanganlikni kiritilishini 
va qayta ishlashni koordinatlashtiradi. 
ISO 176 texnik holatini kiritilishida ISO 9000 sifat sistemalari standartlar 
seriyasi joylashgan. ISO 9000-9004 standartlari dunyoda katta nufuzga ega, ular sifat 
sistemalarida eng muhim standartlar hisoblanadi. Bu standartlar dunyodagi 
rivojlangan mamlakatlar qabul qilgan va Yevropa iqtisodiy uyushmalarida muhim rol 
o’ynaydi. 
EIU maqsadi bo’lib – dunyodagi yirik iste’mol bozoriga, ishlab chiqarish bilan 
shug’ullanayotgan firma va korxonalarga aylanishdir. 
ISO 9001 va EN 29001 standartlar loyihalashtirish sifatini, ishlab chiqarish, 
qayta ishlash, xizmat ko’rsatish va quyidagi elementlardan tashkil topgan: 
- Rahbarlar javobgarligi; 
- Sifat tizimi; 
- Tahlil nazorati; 
- Loyihalashtirishni boshqarish; 
- Ma’lumotlarni boshqarish; 
- Sotib olinishlar (loyihani texnik material ta’minoti); 
- Buyurtmachi tomonidan qo’yilgan buyumlar; 
- Mahsulot yaratilish jarayonini boshqarish; 
- Nazorat va sinash; 
- Sinash, o’lchash va nazorat uchun jihoz; 
- Sinash va nazorat statusi; 

---

192 
- Talabga muvofiq bo’lmagan bezash; 
- O’zgartirishlar kiritish; 
-Saqlanishi, urilishi va yetkazilishi; 
- Sifat bo’yicha hujjatlashtirish; 
- Qayta o’qitish; 
- Xizmat ko’rsatish; 
-Statistik metodlar. 
ISO va EN29002 ishlab chiqarish jarayonida sifat va montaj ishlarini 
ta’minlovchi standartlar. ISO9003 va EN29003 oxirgi mahsulotni sifatini va sinashni 
ta’minlovchi standartlar. Ko’pgina rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar ISO 
va EN ekvivalent standartlariga ega.