Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali matematika va tabiiy ilmiy fanlar

Ishpi bajarish tartibi:
1-mashq.
Dioddan o‘tuvchi to‘g‘ri tokning to‘g‘ri kuchlanishga
bog‘liqligini o‘rganish
1. Quyidagi rasmda tasvirlangam sxеma bo‘yicha zanjir yig‘ing. Tok manbai sifatida 0 dan 10 V gacha bo‘lgan tok manbai oling.
2. Kalitni ulashdan avval manbadagi kuchlanishni minimum qiymatga kеltiring yoki potеntsiomеtrni diodga bеriladigan kuchlanish dеyarli 0 ga tеng bo‘lgan vaziyatga qo‘ying.
3. Kalitni ulang,kuchlanishni oshira borib, tok va kuchlanishning qiymatlarini quyidagi jadvalga yozib boring.


1 – jadval.

To’g’ri kuchlanish U, V	0.1	0.2	0.3	0.4	0.5	0.6	0.7	0.8	0.9	1.0	1.1	1.2	1.3
I. mА

1- rasm. Dioddan o‘tuvchi to‘g‘ri tokning to‘g‘ri kuchlanishga
ulanishi.


2- mashq.
Dioddagi tokning teskari kuchlanishga
bog’liqligini o’rganish
1. Rasmda tasvirlangan sxema bo’yicha zanjir yig’ing, ya’ni 1-mashqdagi zanjirda diodning ulanishqutblarini almashtiring.
2. Potensiometr surgichini eng chetki, kuchlanishning nolga yaqin vaziyatiga qo’yib kalit ulang.
3. Kuchlanishni 1 V dan oshira borib, unga mos kelgan tok kuchi qiymatlarini quyidagijadvalga yozing.
4. 1- va 2-jadvallardagi natijalardan foydalanib, yarim o’tkazgichli diodning voltamper xarakteristikasining grafigini chizing. Ordinata o’qining musbat tomoniga to’g’ri tok va manfiy tomoniga teskari tokni mkA larda, absissa o’qiga esa kuchlanishi V larda qo’ying. To’g’ri tok va kuchlanish qiymatlarini musbat, teskari tok va kuchlanish qiymatlarini manfiy deb hisoblang.
2 – jadval.

To’g’ri kuchlanish U, V	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
I. μА

5. Jadvaldagi I va U ning barcha qiymatlarini millimetrli qog’ozga chizilgan koordinatalar sistemasida nuqtalar vaziyati bilan belgilang, so’ngra bu nuqtalarni silliq egri chiziq bilan tutashtiring, hosil bo’lgan grafik yarim o’tkazgichli diodning voltamper xarakteristikasi bo’ladi.

2 – rasm. Dioddagi tokning teskari kuchlanishga bog’liqligini o’rganish


Nazorat savollari:
1. Diod nima.
2. p – turdagi yarim o’tkazgich n – turdagi yarim o’tkazgichdan qanday farq qiladi.
3. Diod tokni nega bir tomonlama o’tkazadi?
4. Diodqanday maqsadlarda ishlatiladi?
5. Diod yordamida o’zgaruvchantokni o’zgarmas tokka aylantirish sxemasini chizing.
6. Yarim o’tkazgichli diodning afzalliklarini aytib bering.
7. Yarim o’tkazgichli diod kamchiliklarini ko’rsatinf.


Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Asosiy adabiyotlar

1. 
   Douglas C. Giancoli ,Physics: Principles with Applications, Prentice Hall; 6th edition January 17, 2004 USA.
   
2. 
   Raymond A. Serway, John W. Jewett. Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics, Cengage Learning; 9 edition (January 17, 2013), Brooks/cole 20 Channel Center Street Boston, MA 02210 USA.
   
3. 
   Abduraxmonov K.P., Xamodov V.S., Axmedova N.A. Fizika. Darslik. Aloqachi, -T.: 2018. 652 b.
   
4. 
   Abduraxmonov K.P., Egamov O‘. Fizika kursi. Darslik. –T.: 2010.
   
5. 
   Sultanov N. Fizika kursi. Darslik. Fan va Texnologiya, –T.: 2007.
   
6. 
   A.G.Gaipov, O.Xikmatullayev. Fizika. O’quv qo’llanma. Fan va texnologiya, -T.: 2019. 518 b.
   
7. 
   Трофимова Т.И. Курс физики. Учебник. «Академия», -М.: 2007
   
8. 
   Детлаф А.А., Яворский Б.М., Курс физики. Учебник. “Академия”, -М.: 2007
   
9. 
   Qodirov O., Boydedayev A. Fizika kursi. Qism-3: Kvant fizikasi. O’zbekiston, – T.: 2005
   
10. 
    Ismoilov M., Xabibullaev P.K., Xaliulin M. Fizika kursi. Darslik. O‘zbekiston, - T.: 2000
    
11. 
    Kamolxo‘jaev SH.M., Gaibov A.G., Ximmatqulov O. Mexanika va molekulyar fizikadan ma’ruzalar matni. ToshDTU, - T.: 2003.
    
12. 
    Axmadjonov O. Fizika kursi. Darslik, 1-3 q. “O‘qituvchi”, -T.: 1999.
    
13. 
    Xudoyberganov A.M., Maxmudov A.A. Atom fizikasi. “Navro’z”, -T.: 2018.
    
14. 
    Майсова В.В. Практикум по курсу общей физики. Учебник. Наука, -М.: 1995.
    
15. 
    Chertov A., Vorobev A. Fizikadan masalalar to‘plami. Darslik. O‘zbekiston, -T.: 1997.
    

2. Qo‘shimcha adabiyotlar

1. 
   Yusupov D.B., Komolo’jaev Sh.M., Gaibov A.G., Uzoqov A.A. Fizika fanidan laboratoriya ishlari uchun uslubiy ko’rsatma . ToshDTU, - T.: 2015.
   
2. 
   Kamolxo‘jaev Sh.M., Gaibov A.G., Eshqulov A. «Elektr va magnetizm» qismidan laboratoriya ishlari to‘plami. O‘quv qo‘llanma. ToshDTU, -T.: 2005.
   
3. 
   Химматкулов О., Эшкулов А.А. Методические указания к лабораторным работам по диссиплине «Физика», часть I - II. ТГТУ, - Т.: 2016.
   
4. 
   Юсупов Д.Б., Узоков А.А. Методические указания к лабораторным работам по физике часть ИИ, -Т: ТГТУ, 2010.
   
5. 
   M.X.O’lmaova va boshqalar. Fizikadan praktikum (mexanika va molekulyar fizika). O’quv qo’llanma. “O’qituvchi”, - T.: 1996. 227 b.
   
6. 
   J.A.Toshxonova va boshqalar. Fizikadan praktikum (mexanika va molekulyar fizika). O’quv qo’llanma. “O’zbekiston faylasuflari Milliy jamiyati”, - T.: 2006. 258 b.
   
7. 
   J.A.Toshxonova va boshqalar. Fizikadan praktikum (elektr va magnetizm). O’quv qo’llanma. “O’zbekiston faylasuflari Milliy jamiyati”, - T.: 2006. 262 b
   
8. 
   U.Begimqulov va boshqalar. Fizikadan praktikum (optika va kvant fizika). O’quv qo’llanma. “Musiqa”, - T.: 2007. 205 b.