Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali s. A. Abdurahmonov

4.10. Yanchish sxemalarini tanlash va hisoblash 
Yanchish sxemalarini tanlashda rudaning moddiy tarkibi va fizik 
xossalari, yanchishning talab qilinadigan 
o‘lchami, minerallar 
yuzasining ochilish darajasi, kapital va ekspluatatsiya xarajatlari va h.k. 
larni hisobga olish kerak. Rudani sharli yanchishda uning tarkibida 15% 
tayyor mahsulot bo‘lganda yanchishning birinchi bosqichidan oldin 
dastlabki klassifikatsiya ishlatiladi. To‘liq yopiq siklda tekshiruvchi 
klassifikatsiya 
yanchilgan 
mahsulot 
yirikligini 
nazorat 
qilish, 
tegirmonning ishlab chiqarish unumdorligini oshirish va mahsulotning 
shlamlanishini kamaytirish uchun q/o‘llaniladi. 
Rudali o‘z-o‘zini yanchishda ikki bosqichli yanchish sxemasi 
ishlatiladi. Birinchi bosqich «Kaskad» yoki «Aerofol» turidagi 
tegirmonlarda spiralli klassifikator, g‘alvir, pnevmatik klassifikator 
kabilar bilan yopiq siklda, ikkinchi bosqich esa gidrosiklonlar bilan 
yopiq siklda ishlovchi ruda-galkali tegirmonlarda amalga oshiriladi. 
Yanchish sxemasini tanlash turli xildagi sxemalarni sanoat yoki yarim 
sanoat sharoitida tajriba yo‘li bilan tekshirish orqali amalga oshiriladi. 
Bunday ma’lumotlar yo‘q bo‘lsa, yanchish sxemasi dastlabki va oxirgi 
mahsulotning o‘lchami, boyitish fabrikasining quvvati, qum va 
quyulmani alohida boyitish kerakligi, rudaning fizik xossalari va h.k.lar 
asosida tanlanadi. 

---

90 
O‘z-o‘zini yanchishni nam va loyli rudaga qo‘llash afzal. 
Tegirmonning o‘lchamini va iste’mol qiladigan quvvatini tanlash 
yiriklashgan sinov natijalari asosida tanlanadi. Agar tegirmonga 
tushayotgan mahsulot ichida yirik bo‘laklar yetarli miqdorda bo‘lmasa, 
ruda-galkali yanchish qo‘llanilishi mumkin. Bu usul o‘z-o‘zini 
yanchishdan qimmatroq, lekin sharli va sterjenli tegirmonlarda 
yanchishdan arzonroq. Shunday qilib, yanchish usuli rudaning 
qattiqligini, moddiy va granulometrik tarkibini, tekstura tuzilishini 
hisobga olgan holda ularni texnik-iqtisodiy taqqoslash asosida tanlanadi.