Toshkent farmatsevtika instituti

Mustaqil ta’lim mavzulari
Mustaqil ish bo‘yicha ko‘rsatmalar


1.Maktab o‘quvchisiga psixologik xarakteristika tuzishga
doir uslubiy tavsiyalar
Talabalarning pedagogik amaliyoti «Talim to‘g‘risida» qonuni. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talabalari asosida tashkil etiladi va oliy pedagogik ta’lim tizimida muhim o‘rin egallaydi. Pedagogik amaliyot davrida talabalarning nazariy bilimlari chuqurlashuvi va mustahkamlanishidan tashqari.Ular pedagogika mehnat ko‘nikma va malakalarini ham xosil qiladilar.Amaliyotchi talabalar ta’lim tarbiya jarayonini kuzatadi.Uning mohiyati va mazmunini chuqurroq anglab oladi, uni amalga oshirishda bevosita ishtirok etadi,eng muhimi o‘quvchilar bilan pedagog sifatida munosabatda bo‘ladi, sinf jamoasini, jamodagi o‘quvchilarshaxsini o‘rganadi.
Pedagogik amaliyot davrida amaliyotchi talabadan o‘quvchi shaxsiga va sinf o‘quvchilar jamoasiga psixologik-pedagogik xarakteritsika tuzish talab qilinadi. Maktab o‘quvchisiga psixologik xarakteritsika tuzish ilmiy tadqiqot xarakterida bo‘ladi. SHu boisdan amaliyotchi bu ishda bir qancha tadqiqot metodlaridan uslubiyatlaridan foydalanadi.
Psixologik tadqiqot metodlaridan kuzatishdir. Kuzatish muayyan soxaga tegishli ruhiy xodisani tizimli ravishda imtiyoziy idrok qilishdir. Kuzatuvchanlik qobiliyati, esa tegishli ob’ektni kuzatishga layoqatli bo‘lish, uni aniq maqsadga muvofiq rejali qilishdan iborat.
Amaliyotchilar o‘quvchilar shaxsini ta’lim-tarbiya jarayonining turli sharoitlarida (darsda, darsdan tashqari mashg‘ulotlarda, sinf va maktab o‘qo‘vchilari jamoasi faoliyatida, jamoat ishlarida, oilada va hokoza). Kuzatish va ma’lumotlar to‘plashi mumkin. Kuzatish jarayonida o‘quvchlar psixik taraqqiyotining muhim jihatlari uning ehtiyoj va intilishlari, qiziqishlari va his-tuyg‘u (emotsional) xususiyatlari irodaviy, aktivligi, mutsaqilligi, tashabbuskorligi, o‘zini anglashi puxta bilishi, fikr yuritishi va nutq xususiyatlari, xarakter xislatlari, qobiliyati, temperamenti va boshqa individual-psixologik xususiyatlari haqida ma’lumotlar tuplaydi. Kuzatish ob’ektiv sharoitda olib boriladi.
Tadqiqot metodlaridan yana biri suxbatdir. O‘quvchi shaxsini o‘rganish uchun kuzatish materiallarining o‘zi kifoya qilmaydi. Shu sababli amaliyotchi-talaba o‘quvchining o‘zi va jamoa faoliyati tug‘risidagi fikr mulohazalaridan ham foydalanishi mumkin.
Psixologik xarakteritsika tuzishda faoliyat-samaralarining ahamiyati katta. O‘quvchi faoliyatining natijalari (yozma ishlari, yasagan buyumlari va hokoza). Muhim ma’lumot beradi, bu ma’lumotlar kuzatish materiallarini to‘ldiradi va boyitadi.
O‘quvchiga xarakteritsika tuzishda maktab xujjatlaridan foydalanish kerak. Maktabda psixologik xizmat ko‘rsatish xodimi bilan suxbatlashish maslaxatlashish kerak. Maktab olib boriladigan ta’lim-tarbiya ishlarini aks ettiruvchi xujjatlar (sinf jurnallari, o‘quvchi shaxsiga oid materiallar, kundalik daftarlari, pedagogik kengash qaror bayonlari) o‘quvchilar to‘g‘risidagi ma’lumot-manbai bo‘lib xizmat qiladi.
Tadqiqot metodlaridan biri eksperementdir. Bu metod psixologik tadqiqotlarda muxim o‘rin ogan va ko‘p qo‘llaniladi. Agar maktabda sharoit bo‘lsa, diqqat, idrok, tafakkur, xotira va boshqa psixik funktsiyalarning xossalari eksperemental usul bilan labaratoriyada asboblar yordamida yoki tabiiy sharoitlarda (odatda o‘qish yoki tarbiyaviy ish jarayonlarida o‘rganiladi).
Psixologik xarakteristikaning xulosa qismi pedagogik amaliyot davrida o‘quvchi shaxsini o‘rganish yuzasidan olib borilgan tadqiqot ishining yakuni bo‘ladi. Xarakteritsika oxirida o‘quvchining muhim shaxsiy xususiyatlari, o‘quv predmetlarini o‘zlashtirishdagi qiyinchiliklarni, uning sabablari va bartaraf qilish yo`llari hamda ta’limiy-tarbiyaviy tadbirlar to‘g‘risida tegishli tavsiyalar beriladi. qo‘yidagi maktab o‘quvchisiga psixologik xarakteritsika tuzi shva sinf jamoasiga psixologik xarakteritsika tuzish yuzasidan amaliyotchi talabalarga namunali tavsiya etiladi.

_________________________nomli №_____maktab

_________________________sinf o‘quvchisi
_________________________________________
(ismi, sharifi, otasining ismi)

O‘quvchining jismoniy kamolati va salomatligi.

O‘quvchi shaxsining yo`nalishiga oid xususiyatlar-g‘oyaviy yo`nalishi ideallari, qiziqishi, kasb-kor tanlash va uning motivlari.
Temperamentiga oid xususiyatlar nerv-psixik jarayoniningkuchli,kuchsizligi, muvozanatli-muvozanatsizligi, ildam-sutslik sifatlari, ularning o‘quvchi xulqida namoyon bo‘lishi.
Xarakterga oid xislatlar-odamlarga, o‘ziga, mehnatga, buyumlarga, o‘z burchiga va tabiatga munosbat xislatlari.
Xissiyotga oid xususiyatlar-emotsional xislatlar, xissiyotning qo‘zg‘alish tezligi, barqarorligi, kayfiyatlari va hokoza.
Irodaviy sifatlar maqsadga intilish, o‘zini tutishi, aktivlik, mutsaqillik, qat’iyat, chidam va mintaqiyat xislatlari.
Bilim-tajribaga oid sifatlar-o‘quv predmetlarini o‘zlashtirish, bilimning puxtaligi, ularni amaliy ishlarda tadbiq qila olishi, ko‘nikma va malakalari, ularning puxtalik darajalari.
Ayrim psixik funksiyalarga oid xususiyatlar;
a) Idrok-kuzatuvchanlik vaidrokning boshqa sifatlari.
b) diqqat-diqqatning taqsimlanishi, ko‘chishi, barqarorlgi, parishonxotirlik va xakoza.
v) xotira-xotira turlari. Esda olib qolish va unutish tezligiga ko‘ra xotira tiplari.
g) Tafakkur-fikrlash ildamligi, mantiiqiyligi, keng va mazmundorligi, tanqidiyligi va hakoza.
d) Nutq- o‘quvchi nutqining boyligi, ifodaligi, izchi ligi, kommunikativ xususiyatlari.
9. Xulosa.