Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

qistirma); d ---kо ‗p qatlamli slindrik chulg‗am: (8 — vertikal reykalar; 9 --
chulg'am uchlari; 10 — izolatsion sillindr); e — 35 kVkuchlanish uch
uzluksiz g‗aliakli chulg‗am: (II — izolatsion silindr; 12 — vertikal reykalar; 13 
— chulg'amning kuchaytirilgan izolatsiyali g'altaklari; 14 — qistirma; 15 --
simlarning о‗rnini almashtirish uchun о‗tishlar). 
Katta quwatli transformalorlarda parallel simlarning soni bir necha
o‗nlargacha yetishi mumkin. Shu sababli bunday transformatorlarning PK. 
chulg‗ami uchun bir necha to‗g‗riburchak kesimli simlardan parallel bajarilgan
ko‗p yo‗lli vintsimon chulg‗amlar qo‗llaniIadi. Vintsimon chulg'amda (2.2-
rasm) parallel simlar konsentrik ravishda chulg‗am o‗qidan har xil uzoqlikda
joylashganligi lufayli o‗zakka yaqinroq joylashgan simlarga nisbatan undan
uzoqda joylashganlari uzunroq bo‗ladi. Bu farq shu simlar aktiv va induktiv

---

21
qarshiliklarining tengsizligini vujudga keltiradi va ularda toklar bir tekis 

taqsimlanmaydi.Vinsimon chulg‗am]arda panillel simlardagi tokning bir

tekis taqsimlanishi uchun bir o‗ramni hosil qiluvchi simlarni ma'lum sxemada 
o‗rin almashtirib (transpozitsiya qilib) joylash talab qilinadi (2.2.- rasm).
Bunda bar bitta sim bilta o‗ram chegarasida mumkin bo‗lgan hamma
holatlarni navbatma-navbat egallashi lozim boladi.Transformator
chulg‗amlarining uchlari bak qopqog‗ida o‗rnatilgan maxsus chinni izolatorlar 
ichidan o‗tgan kesim yuzasi nisbatan katta bo‗lgan o‗tkazgichlarga ulanib
tashqariga chiqariladi. 
2.3 –rasm. Transfоrmatоr punktida elektr jihоzlarning jоylashuvi. 

Bu erda: A - transfоrmatоr punktining yon tоmоnidan ko‗rinishi; A-A, B-B va