Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

chulg‘amlari va ularning konstruksiyasi. Cholg‗amlar transformatorning muhim 
tarkibiy qismi bo'iib, ular elektr energiyani o‗zgartirish uchun zarur bo‗lgan
magnit maydonni vujudga keltirishni hamda transformatorni amaida ishlalish
uchun muhim bo‗lgan EYK lar hosil qilishni ta'minlaydi.Chulg‗amlarni
tayyorlashdagi sarflanadigan materiallar narxi va ularni o‗rash uchun
to'lanadigan ish haqi transformator narxining taxminan 50 foizini tashkil
etadi. Transformatorning xizmat muddati uning og‗ir sharoitlarda ishiaydigan 
chuig‗amlarining xizmat muddati bilan aniqlanadi.0‗zakda joylashishiga kо ‗ra
chulg‗amlar konsentrik va almashinuvchi turlarga bo‗linadi. Almashinuvchi 
chulg‗amlarda YK va PK g‗altaklar o‗zak balandligi bo‗yicha navbatma-navbat

---

20
o‗zaro almashingan bo'ladi.Almashinuvchi chulg‗amlar asosan maxsus 

transformatorlar

uchun

qollaniiadi.
Umumiy 



maqsadli 
kuch

transformalorlarida va maxsus trarsformatorlarning ayrimlarida, odatda,
konsentrik chulg‗amlar qo‗llaniladi. Bunda o‗zak yaqiniga PK chulg‗am,
uning tashqarisiga esa YK chulg‗am joylashtiriladi. Konstruksiyasi va о 'rash
usuliga ko'ra konsentrik chulg‗amlar silindrik, g'altakli va vintsimon turlarga 
bo‗Iinadi.
2.2-rasm. Kuch transformatorining: a — vintsimon chulg'amida simlaming 

о‗rin almashinish (transpozitsiya) sxemasi; b — bir yo‘lli vintsimon chulg‗am: (

I — o‗ramlar; 2 — tenglashtiruvchi segmentlar; 3 — ustki tayanch halqasi; 4 
— vertikal sovitish kanallari; 5 — izolatsion silindr; 6 — parallel simlar; 7 —