Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

ulagich; 16 — PK chulg‗amni o‘tish izolatori bilan bog‗lovchi o'tkazgich; 17
— magnit otkazgich; 18 — YK chulg‗amni o‘tish izolatori bilan bog'lovchi 
otkazgich; 19 — yuqorgi va pastki yarmo balkalari; 20 — YKchulg'am
rostlash tarmog'ining simlari; 21 — YKchulg‗am; 22 — aravacha g 
‗ildiragi.tejamli uzatish uchun ancha kamlik qiladi.
Elektr energiyaning ma‘lum quwati (S= 
√ U I)ni iste'molchiga uzatishda
transformator yordamida kuchlanish U qanchaga oshirilsa, tok kuchi I shuncha 
marta kamayadi.

---

17
Bunda: I) liniya uchun ko‗ndalang kesim yuzasi nisbatan kichik bo‗lgan 

sim tanlanib, elektr uzatish liniyasini qurishda_rangli metallar tejaladi; 2)

liniyadagi quvvat isroflari (






) kamayishi tufayli iste‘molchilarga
yetkazib beriladigan aktiv quwat oshadi.Ayrim issiqlik elektr stansiya
(lES)larida o‗rnatilgan kuch transformatorlari uzatilayotgan elektr
energiyaning kuchlanishini 20 kV dan 500 kV ga, ya‘ni 25 marta oshirib
beradi. Natijada, liniya simlaridagi energiya isroflari transformatorsiz 
uzatilganiga nisbatan

= 625 marta kamayadi, ya‘ni katta iqtisodiy

samaraga erishiladi.Har qaysi elektr stansiyasida kuchlanishni oshiruvchi katta 
quwatli transformatorlar o‗rnatilgan boladi (1.1-rasm). Elektr uzatish liniyasi
uzoq masofali va uzatilayotgan quwat qancha katta bolsa, texnik- iqtisodiy
jihatdan asoslangan kuchlanish shuncha yuqori boladi. Masalan 103 MW
quwatni 1000 km masofaga uzatish uchun deyarli 500 kV kuchlanish zarur 
bo‗ladi.0 ‗zgaruvchan tok iste‘molchilarining ko‗pchiligi 220, 380 va 660 V