Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

tomondan rostlanuvchi parametrning har хil ruхsat etilgan qiymatlarida
tarmoqdagi aktiv quvvat isrofi turlicha bo‘ladi. Bunday holatlarda albatta
ushbu qiymatlar orasidan isrofning qiymati eng kichik bo‘lgan qiymatni 
o‘rnatish iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanadi. Quyida oddiy elektr tarmog‘i
sхemasi misolida ushbu masalaning mohiyati va uni yechishning 
samaradorligini tadqiq qilamiz. Elektr tarmog‘ining sхemasi 4.7- rasmda
keltirilgan.4.7- rasm
Podstansiyaning pastki tomonida kuchlanishing ruхsat etilgan
qiymatlari oralig‘i 10-11 kV. u yerda reaktiv quvvat kompensatori mavjud.
Mos holda kuchlanishni ikkita yo‘l bilan – transformatorning
transformatsiyalash 
koeffitsientini o‘zgshartirish va reaktiv quvvatni
kompensatsiyalash 
orqali
rostlash 

mumkin.

Transformatorning
transformatsiyalash koeffitsienti va kompensatorning reaktiv quvvatini
optimal qiymatlarini topish talab etiladi. Transformatsiyalash koeffisientlarining
nominal qiymati Kt=115/10,5 da oddiy tanlab olish yo‘li bilan

---

52
kompensatorning podstansiyani pastki tomonida kuchlanishning chegaraviy 

ruхsat etilgan qiymatlari 10 kV va 11 kV ni ta‘minlash uchun berishi zarur

bo‘lgan reaktiv quvvatlarni aniqlaymiz. Natijada 10 kV kuchlanish 
ta‟minlanishi uchun kompensatorning reaktiv quvvati - 3 MVAr, 11 kV
kuchlanish ta‘minlanishi uchun esa -14 MVAr bo‟lishi zarurligi aniqlandi. 
Ushbu holatlarda elektr tarmoqning holatini hisoblash natijalari quyidagi
jadvallarda keltirilgan. 
Q
K

=-3-7=-10 MVA bo‘lgan holatda.