Toshkent kimyo texnologiya instituti shahrisabz filiali tja yo’nalishi4-21-guruh talabasi abdirasulova muxlisaning umumiy kimyoviy texnologiya fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Shunday qilib, sanoatda xlorid kislota quyidagicha yo’llar bilan olinadi: – sulfat; – sintetik; – bir qator jarayonlarning yon maxsulotlar(yon gazlar)dan.

Barcha holatlarda xlorid kislota ishlab chiqarish ikki bosqichdan iborat:

1) vodorod xloridni olish 2) vodorod xloridning suvga singishi (yutilishi).

Sulfat usuli natriy xlorid NaCl bilan konsentrlangan sulfat kislota N2SO4 (92-93%) 500-550 ° C da o’zaro ta’siriga asoslangan.

Sulfat usuli natriy xlorid NaCl bilan konsentrlangan sulfat kislota N2SO4 (92-93%) 500-550 ° C da o’zaro ta’siriga asoslangan.

2NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCl

Kam miqdordagi konsentrlangan sulfat kislota ishlatilmaydi, chunki bu holda vodorod xlorid suv bug’lari bilan haddan tashqari suyulib ketadi va bu konsentrlangan xlorid kislotani olishni qiyinlashtiradi.

Elementlardan vodorod xloridni sintezi kontsentrlangan xlorid gaz (tarkibida 80-90% va undan ko’p HCl mavjud) olish,va uni distillangan suv bilan singdirish imkon beradi, bundan tashqari uning konsentratsini 38% ga yetkazish mumkin bo’lgan usul hisoblanadi.

Elementlardan vodorod xloridni sintezi kontsentrlangan xlorid gaz (tarkibida 80-90% va undan ko’p HCl mavjud) olish,va uni distillangan suv bilan singdirish imkon beradi, bundan tashqari uning konsentratsini 38% ga yetkazish mumkin bo’lgan usul hisoblanadi.

Sanoatda sintetik, texnik, yuqori tozaligi va reaktiv xlorid kislotasini ishlab chiqariladi. Birinchi ikkita turi kimyo, fotokimyoviy, oziq-ovqat, farmatsevtika sanoati, qora va rangli metallurgiya uchun mo’ljallangan; qolganlari ilmiy tadqiqotlarda, laboratoriyalarda ishlatiladi.

Xlorid kislota ishlab chiqarish ikki asosiy ketma-ket jarayondan iborat: xlorid vodorod ishlab chiqarish va uning suvga singishi. Ishlab chiqarish usullari faqat birinchi asosiy jarayonda farqlanadi. Organik birikmalar xlorlash vodorod xlorid sintez chiqindisi sifatida ajralib chiqadi. Shuning uchun bunday xomashyodan olingan xlorid kislotaning narxi ancha past va bu usul ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Boshqa ishlab chiqarish usuli sintetik bo’lib , bu erda xom ashyo natriy xloridning suvli eritmalarini elektroliz qilish natijasida olingan xlor va vodoroddir: