bo’yicha moliyaviy axborotni o’z ichiga olgan hollarda, xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisoboti bo’yicha auditorlik xulosasini tuzganlik uchun javobgar bo’ladigan auditor Ekspert Expert Эксперт Tekshirilayotgan mijoz-korxona bilan auditorlik tashkiloti o’rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq chetdan (auditorlik faoliyati bilan shug’ullanmaydigan boshqa tashkilotdan) tekshiruvga jalb etilgan va maxsus bilim hamda malakaga ega bo’lgan jismoniy shaxsdir Ekspertiza the examination Экспертиза Auditorlik tekshiruvi jarayonida ekspertlar tomonidan maxsus tekshiruv amallari asosida amalga oshiriladigan tekshiruv usuli tushuniladi Ekspert shartnomasi Contract expert Договор эксперта Auditorlik tekshiruvining maxsus masalalarini o’rganish yoki tekshirish maqsadida auditorlik tashkiloti va ekspert(ekspertiza tashkilotlari) o’rtasida tuziladigan shartnoma turi tushuniladi Auditor fikri The audit opinion Аудиторское мнение Auditor o’zining xulosasida keltirish lozim bo’lgan, to’liq yoki qisman tekshirilayotgan iqtisodiy sub’ekt buxgalteriya hisobotining ishonchligi (ishonchli emasligi, ishonchliligi sharhlar bilan) haqidagi belgilangan shaklda ifodalangan auditor (auditorlik tashkiloti) ni hamda auditorlik xulosasini tayyorlash
uchun yig’ilgan dalillarning etarliligi haqidagi natijaviy xulosasidir. Ekspert xulosasi The conclusion of the expert Заключение эксперта Yozma shaklda ifodalangan ekspert ishining natijalari aks ettirlgan hujjat Tekshiriladigan to’plam supervised collection поднадзорная коллекция bu tekshiriladigan ma’lum elementlar yig’indisidir. Auditda buxgalteriya yozuvlari (provodkalari), moddalar, yozuvlar to’plam elementlari sifatida tanlab olinib, ushbu tanlash ular haqida ma’lumot berishi lozim Auditorlik riski audit risk аудиторский риск Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi natijalari bo’yicha auditorlar tomonidan sub’ektiv aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, uning ishonchliligi tasdiq-langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan olish yoki moliyaviy hisobotda bunday kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan-da, unda kamchiliklar mavjud deb tan olinish ehtimolidir. Auditorlik tekshiruvining hajmi the volume of audit объем аудиторские проверки To’laqonli auditorlik tekshiruvini o’tkazish va auditorning asosli xulosasini tayyorlash uchun zarur bo’lgan auditorlik tekshiruvlari miqdori va ularni o’tkazish ko’lami auditorlik tekshiruvini o’tkazish uchun sarflanadigan vaqt, unda ishtirok etadigan mutaxassislar tarkibi va sonining auditor (auditorlik firmasi) tomonidan baholanishdir.
“AUDITORLIK TEKSHIRUVINING YAKUNIY BOSQICHI” MAVZUSI
BO’YICHA GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
RUS TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING MA’NOSI
Auditorlik tashkiloti Auditing organization Аудиторской организации Auditorlik tashkiloti auditorlik faoliyatini amalga oshirish litsenziyasiga ega bo’lgan yuridik shaxsdir. Majburiy auditorlik tekshiruvi Mandatory audit Обязательный аудит Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan qat’iy muddat va tartib asosida maxsus malaka sertifikati va litsenziyaga ega bo’lgan auditorlik tashkiloti tomonidan o’tkaziladigan tekshiruv tushuniladi Tekshiruvning yakuniy bosqichi Final stage of audit Заклычительный этап проверки Auditorlik tekshiruvi natijalarini umumlashtirish, baholash, auditorlik hisoboti va xulosasini tuzish hamda taqdim etish jarayoni Auditorlik xulosasi Audit report Аудиторское заключение Auditorlik xulosasi moliyaviy hisobotning to’g’riligi va buxgalteriya hisobi yuritish tartibining qonun hujjatlarida belgilangan talablarga muvofiqligi to’g’risida auditorlik tashkilotining fikri yozma shaklda ifodalangan, xo’jalik yurituvchi sub’ekt moliyaviy hisobotidan foydalanuvchilar uchun ochiq bo’lgan hujjat Ijobiy auditorlik xulosasi Positive audit report Положительное аудиторское заключение Ijobiy auditorlik xulosasida buxgalterlik balansi va moliyaviy hisobot ko’rsatkichlarining ishonchliligi auditor tomonidan tasdiqlanadi. Qoidaga ko’ra ijobiy auditorlik xulosasi auditorlik tashkiloti xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisoboti uning moliyaviy holati va sodir etilgan moliya-xo’jalik muomalalarining O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi talablariga muvofiqligini ishonarli aks ettiradi degan fikrga kelingan vaqtda tuzilishi lozim Salbiy auditorlik Negative audit Отрицательное Salbiy auditorlik xulosasi
xulosasi report аудиторское заключение moliyaviy hisobot korxonaning moliyaviy ahvoli to’g’risida ishonarli ma’lumot bermagan va buxgalterlik hisoboti hamda uning moliya-xo’jalik faoliyati hisobi amaldagi me’yoriy qonunchilik talablariga mos kelmagan holda yuritilgan vaqtda tuziladi. Bunday xato- kamchiliklar o’z vaqtida tuzatilmasa moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilarni chalg’itishi mumkin. Auditorlik tekshiruvi hajmining cheklanganligi Restriction volume of audit inspection Ограничение объема аудиторской проверки Auditorlik tekshiruvi hajmining cheklanganligi - bu xo’jalik yurituvchi sub’ekt vakillari yoki uchinchi shaxslarning, boshlab qo’yilgan auditorlik tekshiruvini, auditor auditorlik xulosasi tayyorlash uchun etarli deb hisoblaydigan hajmda o’tkazishga to’sqinlik qilishga qaratilgan ochiqdan-ochiq ko’rsatadigan hatti-harakatlari yoki harakatsizligidir Tashqi audit External audit Внешний аудит Tashqi audit –bu auditorlik tashkilotlari bilan tuzilgan shartnomalarga asosan korxona faoliyatida respublikadagi qonun hujjatlariga amal qilish holatini tekshirish va uning faoliyatini yaxshilashga qaratilgan takliflar ishlab chiqish maqsadida chetdan jalb qilingan auditorlar tomonidan o’tkaziladigan nazorat turidir Ichki audit Internal audit Внутренний аудит Ichki audit - korxona boshqaruvining ijro etuvchi organi va tarkibiy bo’linmalari tomonidan O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga, ta’sis hujjatlariga va ichki hujjatlarga rioya qilinishini tekshirish va monitoring olib borish yo’li bilan ular ishini nazorat qilish va baholash, ma’lumotlarning buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotda aks ettirilishining to’liqliligi va ishonchliligini ta’minlash, xo’jalik operatsiyalarini amalga oshirishning belgilangan
qoidalari va taomillari, aktivlarning saqlanishi hamda korporativ boshqarish prinsiplari joriy etilishi bo’yicha korxona tarkibiy bo’linmasining (ichki audit xizmati) faoliyati Auditorlik hisoboti Audit Report Отчет аудитора Auditorlik hisoboti -
auditorlik tekshiruvining borishi, buxgalteriya hisobini yuritishning belgilangan tartibidan aniqlangan chetga chiqishlar, moliyaviy hisobotdagi qoyida-buzarliklar to’g’risidagi mufassal ma’lumotlardan, shuningdek auditorlik tekshiruvi o’tkazish natijasida olingan boshqa axborotdan iborat bo’lgan va xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariga, mulkdorga, katnashchilari (aktsiyadorlari)ning umumiy yig’ilishiga yo’llangan hujjat Auditorlik tekshiruvi Auditing Аудиторская проверка Auditorlik tekshiruvi moliyaviy hisobot va boshqa moliyaviy axborot to’g’riligi va buxgalteriya hisobi to’g’risidagi qonun hujjatlariga mosligini aniqlash maqsadida xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisobotini hamda u bilan bog’liq moliyaviy axborotini auditorlik