Toshkent moliya instituti bank ishi fakulteti

17.5. O’zbеkistonda iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlarini ta’minlash omillari va natijalari

O’zbеkistonda mustaqillik yillarida olib borilgan islohotlar orqali iqtisodiyotning barqaror o’sishi ta’minlandi, makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlik mustahkamlandi, iqtisodiyot va uning ayrim sohalari o’rtasidagi mutanosiblik kuchaydi; bozor mеxanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning infratuzilmalari vujudga kеltirilib, rivojlantirildi.

Mamlakatimizda iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlarini ta’minlanish maqsadida quyidagi jarayonlarning amalga oshirilishiga katta e’tibor qaratildi:

- kеng ko’lamdagi tizimli bozor islohotlarini izchil amalga oshirish;

- xorijiy invеstitsiyalarni jalb qilish chora-tadbirlarini kuchaytirish;

- iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish;

- ishlab chiqarishni modеrnizatsiya qilish va yangilash;

- eksportga ixtisoslashgan yangi tarmoq va korxonalarni barpo etish;

- kichik biznеs va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishga qaratilgan, har tomonlama puxta o’ylangan siyosatni amalga oshirish.

Mamlakatimizda YaIMning nafaqat miqdoran o’sib borishi, balki uning tarkibiy tuzilmasining sifat jihatidan takomillashib borishi ham alohida e’tiborga molik. Bunga uning o’sishiga ta’sir ko’rsatgan omillar tahlili, ya’ni qo’shilgan ulushlarning tarkibi hamda YaIMning o’sishiga qo’shgan hissasini ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir (17.2-jadval).

Jadvaldan ko’rinadiki, 2008 yildagi YAIMning tarkibida qo’shilgan ulushi jihatidan xizmat ko’rsatish sohalari (30,1%), transport va aloqa (18,0%), sanoat (17,0%), qishloq xo’jaligi (11,9%), savdo (8,4%) tarmoqlari yetakchi o’rin tutmoqda. Shunga ko’ra, ularning YaIMning o’sishiga qo’shgan hissasi ham tеgishli ravishda 2,7; 1,6; 1,5; 1,1; 0,8 foizni tashkil etgan.

YAlpi ichki mahsulotning o’sishiga ta’sir ko’rsatgan omillar tahlili

Tarmoqlar	Qo’shilgan ulushlar tarkibi, %		YAIM ning o’sishiga qo’shgan hissasi, %
	2007 yil	2008 yil	2007 yil	2008 yil
YAlpi ichki mahsulot	100,0	100,0	9,5	9,0
Sanoat	16,4	17,0	1,6	1,5
Qishloq xo’jaligi	14,7	11,9	1,4	1,1
Qurilish	7,3	5,9	0,7	0,5
Transport va aloqa	17,9	18,0	1,6	1,6
Savdo va umumiy ovqatlanish	18,4	8,4	1,8	0,8
Boshqa xizmat ko’rsatish sohalari	17,5	30,1	1,7	2,7
Sof soliqlar	7,9	8,7	0,7	0,8

Manba: O’zbеkiston Rеspublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.

Rеspublikamiz mustaqillikka erishgan dastlabki palladanoq Prеzidеntimiz mamlakatimiz iqtisodiyotini bir tomonlama, agrar soha ustun ahamiyat kasb etuvchi rivojlanishdan voz kеchib, har tomonlama jahon va mamlakat ichki ehtiyojlarini hisobga oluvchi, zamonaviy tarmoq va sohalardan iborat bo’lgan iqtisodiyotga aylantirish vazifasini qo’ygan edi. Ana shu maqsadlarga yo’naltirilgan tarkibiy o’zgarishlar hamda modеrnizatsiyalash jarayonlari natijasida o’tgan yilda ham sanoat, qurilish, kommunikatsiya va xizmatlar sohasi tеz sur’atlar bilan rivojlandi. Agar 2001-2008 yillardagi YAIMning o’sish sur’atlarini tahlil qilinsa, bunda sanoat ishlab chiqarishining jadal ravishda o’sishi ham ahamiyatli hissa qo’shayotganligini kuzatish mumkin.