Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Yüklə 1,22 Mb.
|
|
12.2. Strategik innovatsion marketing
Strategik marketingga xos tadqiqotlar negizida bozor kon‘yunkturasini tahlil qilish asosida bozor segmentlarini ishlab chiqish, talabni tashkillashtirish va shakllantirish, xaridorlarning xatti-harakatlarini modellashtirish yotadi. Tadbirkorlik firmasi bosh-boshdan bozorni egallashga, segmentlashni kengaytirish va chuqurlashtirishga, o‘z iste‘molchisini yaratishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Bozorlarni va tashqi muhit omillarini tahlil qilishdan tashqari zamonaviy marketing nafaqat bugungi kundagi iste‘molchilarni o‘rganish, balki bo‘lg‘usi iste‘molchilarni shakllantirish bilan shug‘ullanadi. Strategik marketing korxonaning marketing va ijtimoiy xizmatlari ishchilarining iste‘molchilar bilan uzviy aloqalari (so‘rovnoma o‘tkazish, telefon orqali savol-javob, reprezentativ tanlash va h.k.) ga qaratilgan. Ko‘pgina mayda va o‘rta firmalarda marketing bo‘limiga ega bo‘lish imkoniyati mavjud bo‘lgani tufayli mutaxassislarning maslahatlari, ko‘rgazmalarga tashrif buyurish, katologlarni o‘rganish, xaridorlar bilan bevosita aloqa qilishni kengroq qo‘llashlari lozim. Tahlikani pasaytirishning eng omadli uslubi majmuaviy marketing turi (―marketing-miks‖) bo‘lishi mumkin, u ishlab 176 Молчанова О.П. Инновационный менеджмент: Учебник для вузов.; М.: Вита-Пресс, 2011-C.38. 294
iste‘molchini uning atrofidagi xilma-xil muhit, xatti-harakatlari, istaklari, anglab yetilmagan salohiyatli ehtiyojlari bilan birgalikda ko‘ra olishi kerak. Nafaqat mahsulotning turli tuman navlarini ishlab chiqarish, balki bir vaqtda harakatlarni yangilarini o‘rnini almashtiruvchi va siqib chiqaruvchi modifikatsiyalarni tezroq ilgari surish mAqsadida o‘z mahsulotini muddatidan oldin mahalliy eskirishi taktikasini yaratishga jamlanishi kerak. Yangilikka talabga munosabatga ega makroiqtisodiy omillar, shu jumladan aholi, uni o‘sish sur‘atlari, aholi jon boshiga daromad va iste‘mol, iste‘mol narxlarining indeksi, ―iste‘mol savatchasi‖, inflyatsiya sur‘atlari umumiqtisodiy tahlilga imkon beradilar. Bundan tashqari bunga yuridik va institutsional sharoitlarni o‘rganish, hamda bunday mahsulotning import iva eksporti, kvotalashtirish, standartlar bo‘yicha cheklashlar, majburiyatlar, soliqlar va subsidiyalar bilan bog‘liq qonunchilik amaliyoti ham kiradi. Bunga bunday mahsulotni milliy ishlab chiqarishning mavjud darajasi, importning mavjudligi va imkoniyati, eksportning mavjud darajasi importning o‘rnini bosuvchi mahsulotni ishlab chiqarish va to‘ldiruvchi yangiliklar haqidagi ma‘lumotlarni tahlil qilish zarur. Iqtisodiy holatning tahlili, hammadan avval, umumholatli tendensiyalar va holatni tashkil qiluvchi omillar (HTO) ni tadqiqot qilish bilan bog‘langan. Iqtisodiy holat bu qayta ishlab chiqarishning omillari va sharoitlarning bozorda namoyon bo‘lishi va ularning tashqi va ichki muhit bilan o‘zaro aloqasining shaklidir. Shundan kelib chiqqan holda, HTO holatini o‘zgarishi dinamikasi, uning yo‘nalishi va rivojlanishi sur‘atlarini belgilab beruvchi, harakatga keltiruvchi kuchdir. Bu omillarga ham makrota‘sirni bu ham ta‘sirning aniq sohasini kiritish mumkin, masalan, muhim makroomillarga davriy iqtisodiy jarayonlar, xususiylashtirish, soliqlar, byudjet, sotsial ta‘minot, amortizatsion ajratmalar tizimi, texnika va texnologiyalar sohasidagi davlat siyosati elementlari kiradi. Ularni bozor jarayonining har xil tomonlariga tegishli bo‘lganlar (talab, taklif, narx omillari) ga, kelib chiqishi bo‘yicha (iqtisodiy, siyosiy, sotsial, ilmiy-texnik 295
bo‘lishligi bo‘yicha bo‘ladilar. Holatni tashkil qiluvchi omillar uzoq vaqtli (o‘n yilgacha) o‘rta muddatli (uch- besh yil) va qisqa muddatli, hamda davriy, davriy bo‘lmagan, mavsumiy bo‘lishlari mumkin. Ayniqsa, tovar bozorining holatini ajaratish kerak. Holatni tadqiqotlar asosida bozorni tadqiqot qilishning tizimi qo‘riladi, uning asosiy bloklari 12.3-rasmda chizmali ravishda ko‘rsatilgan. Bozorni tadqiqot qilish bozorning mavjud sig‘imini, uning firmali tuzilmasini, segmentlarga bo‘linishini, foyda me‘yori dinamikasi va yangilikka o‘xshash mahsulotlarni sotilishi hajmini faol baholashga asomlangan. Marketing strategiyasi uchinchi bosqichining asosiy jihati yangilikka iste‘molchining javobini batafsil o‘rganishga asoslangan yangi tovarga talabni tadqiqot qilish va bashoratlashdlan iboratdir. Innovatsion marketingning qoidalariga muvofiq yangi tovarni qabul qilish quyidagi bosqichlardan tashkil topadi: 12.3.-rasm. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|