Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Korxonaning tovar ishlab chiqarish siyosati
Yüklə 1,22 Mb.
|
|
Korxonaning tovar ishlab chiqarish siyosati
asosiy yo‟nalishlari 179 Korxona raqobat o‘rinlari tahlilining natijalari har xil usullar bilan tekshirilishi mumkin; ham miqdoriy va ham sifatiy ko‘rsakichlar. Faoliyatning 179 Mualliflar tomonidan tuzildi. 300
ishlab chiqish va bozor holatini bashoratlash uchun asos bo‘ladi. Bundan tashqari, tahlil natijalari menejerlarning o‘z firmasining kamchiliklarini bartaraf etish va raqibni neytrallashtirishga qaratilgan operativ ishning asosi bo‘ladi. Korxona raqobatbardoshligini baholash firmani bundan keyingi rivojlanishining zaifligini hisobga olish bilan bashoratlashga imkon beradi. 12.3 . Operativ innovatsion marketing Iqtisodiy rivojlanishning innovatsion tipi avvalo butun tizimning determinantlanganlik darajasining keskin pasayishi va murakkablashuvini anglatadi. O‘zining ijtimoiy va siyosiy ixtiloflariga hamda larzalariga, axborot va texnologik transformatsiyalariga ega bo‘lgan tashqi muhitning faolligi sharoitida iqtisodiy tizimning va undagi tarkibiy elementlarning xatti-harakatlari (xulq-atvori) tobora ehtimollik va oldindan aytib bo‘lmaslik xususiyatini kasb eta boshlaydi. Bunday sharoitda korxonalarning yashab ketishi rahbarlarning qobiliyatiga va kutilmagan vaziyatlarda mo‘ljal ola bilishva tahlikani oldindan ko‘ra bilish mahoratiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi. Novatorlik firmasining rivojlanishidagi mantiq og‘irlik markazini operativ taktik rejalashtirish va boshqarishdan strategik darajaga, boshqaruvning yangi tipini shakllantirish darajasiga, ya‘ni innovatsion marketingga ko‘chirishga olib keladi. Unda an‘anaviy tamoyillarning turliqismlari saqlanib qoladi, lekin ulardan vaziyatli tahlilga nisbatan qo‘llash uchun foydalaniladi. Bu uzluksiz ravishda yangiliklarni, kapital manbalarini va yangi bozorlarni izlab topish sharoitida firmaning faoliyatini optimallashtirish imkonini beradi. Bunday holatlarda vaziyatni umumiy holda ichki va tashqi muhitdagi shart-sharoitlarning o‘zaro ta‘sirlashuvi belgilab beradi. Innovatsion marketingda samarali rahbarlik qilishning uslub va yondashuvlari vaziyatga qarab o‘zgarib turadi. Innovatsiyalar yashash davrining har bir bosqichida marketingning har xal uslub va yondashuvlari, turlicha strategiya va taktika talab qilinadi. 301
shakllantirishni o‘z ichiga oluvchi yangilikni bozorga kirib borishi strategiyasi va taktikasi marketing tadbirlarining muhim yo‘nalishi bo‘ladi. Joylashtirish - yangilikni bozorda mavjud bo‘lgan tovarlar qatoridagi joyini belgilash tizimini bildiradi. Joylashtirishdan maqsad – yangilikni bozordagi o‘rnini mustahkamlashdir. Yangi tovarni joylashtirish hammadan avval yangilik va mavjud bo‘lgan tovarlar o‘rtasidagi raqobatni bildiradi. Innovatsiyani joylashtirish - bu uning mavjud bo‘lganlar qatoridagi o‘rinni belgilashdan iboratdir. Masalan, marketing nuqtai nazaridan innovatsiya ostida analoglariga ega bo‘lmagan sifatan yangi tovarni, ushbu firma yoki ushbu bozor uchun yangi va mamlakat va xorij amaliyotida analogiga ega imitatsiya qilingan tovarni va qo‘llashning yangi sohasiga ega tovarni tushunish mumkin. Tubdan yangi tovar bozor yangiligi bo‘lgan tovardan, modifikatsiyalangan tovardan, alplikant tovar, substitut tovardan farqlanadi, ya‘ni har qanday innovatsiyaning belgilanishi bo‘yicha to‘ldiruvchi, o‘rinni almashtiruvchi va siqib chiqaruvchi yangilik kiritishlardan farqlay olish kerak. Bu jihat innovatsiyani ishlab chiqarish bosqichida alohida rol o‘ynamaydi, ammo yangilik kiritishni bozorga kirishida hal qiluvchi ahamiyatni kasb etadi. Innovatsiyaning muvaffaqiyati va marketingning strategiyasi ana shunga bog‘liqdir. Joylashtirish marketing faoliyatining har xil: sotish, reklama, tovar, narx, servis va h.k. yo‘nalishlariga ta‘sir ko‘rsatadi. Innovatsion marketing konsepsiyasi nafaqat yangi xaridorlarni qo‘lga kiritishni, balki firmaning raqobat afzalliklaridan muvofiq foydalanish, korxona faoliyati sohalarini keng yoyish va kengaytirish va Yangi sohalar va Yangi bozorlarni bosib olish hisobiga ta‘sir ko‘rsatish sohasini ko‘paytirishni ko‘zda tutadi. Innovatsion marketing uchun marketingning barcha tadbirlari, ishlab chiqarilayotgan tovarlar va xizmatlarning navlari, o‘zaro bir birlarini to‘ldiradigan va o‘zaro bog‘liq bo‘lishini bildiruvchi sinergizm tamoyili muhim bo‘ladi. 302
bosqichda strategik innovatsion marketing konsepsiyalarini amalga oshirishning yaniq shakllari ishlab chiqiladi. Operativ marketing bozordagi yangilik yashash davrlarining bosqichlari bilan mahkam bog‘langan. Yangilik yashash davrining boshlang‘ich nuqtasini belgilash ayniqsa muhim. Innovatsiyalarni bozorda mavjud bo‘lishi yashash davrining birinchi bosqichida innovatsiyaga e‘tiborni jamlash va diffuziyalash uchun maxsus tadbirlar zarur. Masalan, sotishlarning adekvat kanallarini shakllantirish, mavjud bo‘lgan eskilarni modifikatsiyalash va moslashtirish zarur. Bu yerda marketingning samaradorligi bir qator omillar: innovatsion reklamaning faolligi, innovatsiyani bozorga chiqishining muvofiq vaqti, innovatsiyaning mavjud bo‘lgan tovarlar mavzusidagi xulqining variantini tanlash, ehtimol bo‘lgan raqiblar xulqini bashoratlash, hamda bozorning tuzilishi yangi tovarga qanchalik mos kelishiga bog‘liq. Bu sharoitlarda marketing nafaqat yangilikni bozorda joylashishini, balki texnologik bozorga joylashishini ta‘minlashi, yangilik va boshqa tovarlar avlodlari o‘rtasidagi vazifasivy raqobatni engib o‘tishi shart. O‘sish bosqichida marketing yondoshishlari o‘zgaradi. Innovatsion marketing kreativ xarakterini o‘zgartiradi va rag‘batlantiruvchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Reklamaning xarakteri o‘zgaradi, u tashabbuskor, ushbu firma va ushbu tovarning yutuqlariga e‘tiborni jamlovchi bo‘ladi. Sotish kanallarining yangi tovar ostida modifikatsiyalangan tarmog‘idan foydalaniladi. Ishlab chiqaruvchi firmaning raqobai afzalliklari bu yerda yetakchi rol o‘ynaydi. Tovarlarning balog‘atligi bosqichida bozorning boshqa ishtirokchilari bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri raqobat qilishdan qochib bo‘lmaydli, va buning natijasida raqobat strategiyasini o‘zgarishi mumkin. B uyerda xarajatlardagi yYetakchilik strategiyasining roli o‘sadi, yangilikning narxi esa pasayadi. Xuddi shu bosqichda novator -korxona yangi molifikatsiya yoki tubdan yangi mahsulotni bozorga chiqarishga tayyorlaydi. 303
etilgan tovarni sotishlar hajmini operativ qo‘llab-quvvatlash va uni o‘rniga keladigan yangini ilgari harakatlantirish strategiyasini yaratishni. Bu stratgeiya talabga qaratilganligi bilan ta‘riflanadi. Firma xuddi qaysi ehtiyojlarni qanoatlantirishi kerakligini belgilash asosiy jihat bo‘ladi. Yangi tovarlarni bozorga kirib borishi, yoki yangilik kiritishlarning ―diffuziya‖si marketingning zamonaviy tizimlari va tovarni ilgariga qarab harakatlantirish kanallarini shakllantirish bilan ta‘minlanadi.Sotish bozori uchun kurash siyosatini takomillashtirish raqobatbardoshlikni oshirishning har xil shakllaridan foydalanishdan iboratdir. Tovarning xarakteri va uning yashash davri bosqichlariga ko‘ra raqobatning shakllari va usullari (narxli va narxsiz), reklama usullari va tovarni ilgariga qarab harakatlantirishda farqlar kuzatiladi. Masalan, monopolist raqobatda yangi tovarni bozorga chiqishi bosqichida menejer narx siyosati imkoniyatlaridan ko‘proq foydalanishi kerak. Agar korxona oldin noma‘lum bo‘lgan tovaroni ishlab chiqarayotgan yoki yangi bozorga yorib kirishni amalga oshirayotgan bo‘lsa, unda narxni hatto kompaniyaning zarariga ham pasaytirishi va ushbu bosqichdagi zararni boshqa tovarlar hisobiga qoplashi kerak. Yapon kompaniyalaridagi innovatsion menejment bozorga yorib kirishda, qoidaga ko‘ra narxni keskin pasaytirishni amalda qo‘llaydi. Keyin bir vaqtda foydani oshirish va xaridorlar doirasini kengaytirish maqsadida narxlar bilan manyovr qilishga o‘tadi. Bunda sotishlarning hajmi katta o‘zgarishlarni boshdan kechirishi mumkin. Marketing bo‘yicha menejerning mohirligi shundan iboratki, komaniyaning foydasi ham bitta tovarni sotishlar hajmini ko‘payishi va ham ushbu tovarning o‘zining modifikatsiyalari va modellarini paydo bo‘lishi hisobiga oshsin. Qoidaga ko‘ra, zamonaviy iste‘molchining turli tuman selektiv (tanlab olinadigan) talabini qanoatlantirish uchun tovar yirik partiyalarda ishlab chiqarilmaydi va raqobatning narxli shakllar imkoniyatlari g‘oyatda cheklangan. Bittagina kompaniya, masalan IBM ning bir turli tovarlarini bozorga bir vaqtda 304
nafaqat tovarning yangiligiga, balki navli siyosat va ushbu mahsulot o‘tadigan modifikatsiyalar va avlodlar soniga ham mahkam bog‘langan. 12.6-rasm Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|