Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Yüklə 1,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Innovatsion korxona - IITKI natijalarani tadbiq qiluvchi va ishlab chiqarishni texnologik tayyorlovchi ixtisoslashgan vositachi shaxs Innovatika
- 16-BOB. INVESTITSIYALAR VA INNOVATSIYALARNING XO‟JALIK
- 16.1.Ishlab chiqarish faoliyati samaradorligining ko‟rsatkichlari tizimi
|
Glossariy
Adaptivlik -tizimni o‘zgarishlariga moslashish,masalan, ishlab chiqarish apparatlarini yangi texnika va texnologiyaga moslashtirish Ilmiy g‟oya - hozirgi zamon sharoitida biznesni innovatsion jarayoning muhim resurslaridan biri Innovatsion korxona - IITKI natijalarani tadbiq qiluvchi va ishlab chiqarishni texnologik tayyorlovchi ixtisoslashgan vositachi shaxs Innovatika - innovatsion jarayon rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganuvchi fan sohasi Injiniring - loyiha, maslahat, yuritish bosqichi va boshqaruv faoliyatidir 212
st edition, 2013- p.118-119. 213 Барютин Л.С. Основы инновационного менеджмента. Теория и практика: Учебник; под ред. А.К. Казанцева, Л.Э. Миндели. 2-е изд. перераб. и доп. — М.: ЗАО «Издательство «Экономика», 2012-C.76. 373
FAOLIYATI VASAMARADORLIGI TA‟SIRINING TAHLILI 16.1.Ishlab chiqarish faoliyati samaradorligining ko‘rsatkichlarinig tizimi. 16.2.Korxona moliyaviy foaliyatining samaradorligi ko‘rsatkichlari. 16.3.Korxona investitsion faoliyati samaradorligining qiyosiy - tahliliy ko‘rsatkichlari. 16.4.Investitsion va innovatsion loyihalar samaradorligning qiyosiy - tahliliy ko‘rsatkichlari. 16.5. Innovatsion rivojlanishning 5 ta kaliti. 16.1.Ishlab chiqarish faoliyati samaradorligining ko‟rsatkichlari tizimi Korxona ishlab chiqarish, moliyaviy va investitsion faoliyati ko‘rsatkichlarini turli xil usullar yordamida aniqlasa bo‘ladi. Ulardan biri D.Sink tomonidan taqdim qilingan. D.Sink korxonani ko‘rsatkichlarini hisoblashda sifat va son indikatorlari bilan foydalanishni taklif qiladi. D.Sinkning metodi – natija (perfomance) asosida baho berish. D.Sink quyidagi sistemalarni ajratadi: - effektivlik (effectiveness) - bu qo‘yilgan maqsadga erishish, bu quyidagi ko‘rsatkichlar yordamida aniqlanadi: mahsulotningsifati, soni, narxi mijozlarning talablariga javob berishi lozim; - tejamkorlik (efficiency) - resurslarni tejamkorlik bilan ishlatish; - sifat (quality) - ishlab chiqarilayotgan mahsulotning standartlarga to‘g‘ri kelishi; - daromad (profitability) - bu yalpi daromadning xarajatlarga bo‘lgan nisbati sifatida topiladi; - ishlab chiqarish (productivity) - bu ishlab chiqarilgan mahsulot narxiga bitta mahsulotga ketgan xarajatlar nisbati; 374
beradi; - yangiliklar (innovation) - yangi mahsulotlar ishlab chiqarish va bozordagi raqobatdoshlik bilan o‘lchanadi. Bu sistemalarni D.Sink boshqaruv sa‘viyasiga moslab qo‘llaydi. D.Sink quyidagi kriteriylarni o‘rganadi: - sa‘viyaga nisbatan - Ishchilar - Guruhlar - Ishlab chiqarish bo‘limlari - Korxonalar - ish faoliyatiga nisbatan - Yangilik ishlab chiqarish - Ishlab chiqarish - Xizmat ko‘rsatish. D.Sink ko‘rsatkichlari yordamida har bir sistemani o‘rnini, sistemani ishlash sifatini, sistemalarni bir - biri bilan bog‘likligini aniqlay olamiz. 214 Korxona ishlab chiqarish, moliyaviy va investitsion faoliyati ko‘rsatkichlar va yangiliklar va investitsion loyihalar samaradorligining iqtisodiy mazmuni bo‘yicha ularga tegishli bo‘lgan ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni iqtisodiy tahlil qilish maqsadida ko‘rsatkichlarning quyidagi tizimidan foydalanish maqsadga muvofiqdir : -korxona ishlab chiqarish faoliyati samaradorligining umumlashtiruvchi va xususiy ko‘rsatkichlari; -korxona moliyaviy faoliyati samaradorligi ko‘rsatkichlari; -korxona investitsion faoliyati samaradorligi ko‘rsatkichlari. Ishlab chiqarish faoliyati samaradorligi ko‘rsatkichlari tizimi o‘z ichiga quyidagilarni oladi: umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar: -bir so‘mli mahsulotlarga xarajatlar va ularni pasaytirish foizi ; 214 ―Oсновы менеджмента‖A.K. Семенов, В.И. Набоков, -М.:2010-С.334. 375
-qo‘shimcha qiymat (shu jumladan amortizatsiya) va uni bazisli darajaga nisbatan , hammasi bo‘lib va shu jumladan xarajatlarning nisbiy tejalishi hisobiga o‘sishi; -daromad va uni bazisli darajaga nisbatan hammasi bo‘lib va shu jumladan mahsulot moddiy va boshqa xarajatlarni tejarishi hisobiga o‘sishi; -bo‘lajak foyda va uni bazisli darajaga nisbatan hammasi bo‘lib va shu jumladan mahsulot tannarxini pasayishi hisobiga o‘sishi; -qo‘shimcha qiymat va foydani mahsulot tannarxini pasayishi hisobiga bazisli darajaga nisbatan o‘sishi darajasi % da. Mahsulot ishlab chiqarishga moddiy xarajatlar va energiya resurslari sarflanishi ko‘rsatkichlarining xususiy ko‘rsatkichlari : -bir so‘mli mahsulotga moddiy xarajatlar va energiya resurslari sarflanishi mahsulotni (material iste‘mol qilishi va energiya iste‘mol qilishi) va ularni pasayishi foizi; -mahsulot ishlab chiqarishga moddiy xarajatlar va energiya sarflanishi qiymatiy aks Ettirilishidagi nisbiy tejalishi; -foyda, qo‘shimcha qiymatni va daromadni mahsulotni material iste‘mol qilishi va energiya iste‘mol qilishini pasaytirish hisobiga o‘sishi ; -foyda va qo‘shimcha qiymatni mahsulotni material iste‘mol qilishi va energiya iste‘mol qilishini pasaytirish hisobi o‘sishining ulushi , % da . -mahsulotning material sig‘imi va energiya sig‘imi pasaytirilishi hisobidan foyda va qo‘shilgan qiymat o‘sishining foizdagi ulushi. 16.1-rasmda ishlab chiqarish faoliyatining iqtisodiy samaradorligi ko‘rsatkichlari tasniflangan bo‘lib, ular jumlasiga: mehnat unumdorligi, uning murakkabligi, material qaytimi hamda sarfi, kapital qaytimi hamda sarfi va energiya sarfi va ekologik samaradorlik kabi ko‘rsatkichlar kiritilgan. Bular bevosita innovatsion loyihadan kutilayotgan natijalarga ta‘sir etadi. |