Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditining maqsadi, vazifalari va uni
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.3.-jadval Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditida foydalaniladigan me’yoriy hujjatlar 76 №
|
6.2. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditining maqsadi, vazifalari va uni
rejalashtirish xususiyatlari Bozor munosabatlari sharoitida pul oqimlarini to’g’ri shakllantirishga erishishning muhim vositasi uni auditorlik tekshiruvidan o’tkazish hisoblanadi. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditini o’tkazishdan maqsad – korxonada pul oqimlari ni shakllanishi va undan foydalanilishi bo’yicha amalga oshirilgan muomalalarning qonuniyligini aniqlash va ular bo’yicha moliyaviy hisobot ko’rsatkichlarini ishonchliligini yoki birlamchi hujjatlar ma’lumotlariga mosligini hamda hisobotni o’z muddatida taqdim etilganlik holatini baholashdan iboratdir. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditining asosiy ma’lumot manbalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi. 6.3.-jadval Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditida foydalaniladigan me’yoriy hujjatlar 76 № Me’yoriy hujjatlar 1 O’zbekiston Respublikasi «Buxgalteriya hisobi to’g’risida»gi Qonuni (yangi tahriri), 2016 yil 13 aprelda qabul qilingan. 2 O’zbekiston Respublikasi «Auditorlik faoliyati to’g’risida»gi Qonuni (yangi tahrirda). 2000 yil 26 mayda qabul qilingan. 3 21-son «Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar moliyaviy-xo’jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi schetlar rejasi va uni qo’llash haqida yo’riqnoma» nomli BHMS. 2002 yil 9 sentyabrda 103-son bilan O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan va 2002 yil 23 oktyabrda 1181-son bilan Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatga olingan 4 O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi 54-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish bo’yicha xarajatlar tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi haqidagi Nizom». 5 Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etish bo’yicha kontseptual asos. 6 1-son «Hisob siyosati va moliyaviy hisobot» nomli BHMS. 7 3-son «Moliyaviy natijalar to’g’risida hisobot» nomli BHMS. 8 300-son «Auditni rejalashtirish» nomli AXS 9 100-son «Moliyaviy hisobotdagi boshqa ma’lumotlar» nomli AXS 10 700-son «Moliyaviy hisobot to’g’risida auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasi» nomli AXS. 11 «Moliyaviy hisobot shakllarini to’ldirish qoidalari» O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2002 yil 27 dekabrdagi 140-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan. 12 Moliyaviy hisobot shakllari 13 Pul mablag’lari bo’yicha jurnal-orderlar va hisob-kitob schetlari bo’yicha hisob qaydnomalari Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditini o’tkazishda quyidagi ma’lumot 76 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan 195 manbalaridan foydalaniladi: 1. Pul mablag’larini buxgalteriyada hisobga olish va ular harakatini tartibga solish bo’yicha davlat tomonidan ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy hujjatlar; 2. Korxona hisob siyosati to’g’risidagi buyrug’ining pul mablag’lari hisobi bo’limi ma’lumotlari; 3. Korxonada pul mablag’lari oqimi bo’yicha amalga oshirilgan muomalalarni hujjatlashtirishda rasmiylashtirilgan sintetik va anlitik hisob registrlari; 4. Korxonada pul mablag’lari harakatini hisobga olish va ulardan foydalanish jarayonini tartibga solish maqsadida korxona rahbariyati tomonidan ishlab chiqilgan ichki farmonlar, buyruqlar, ta’sischilar yig’ilishining qarorlari va bayonnomalari; 5. Nazorat organlari va ichki nazorat tizimi tomonidan o’tkazilgan tekshiruvlarning pul mablag’lari nazorati bo’yicha hujjatlari. Auditorlar O’zbekiston Respublikasi moliya vazirligining 2002 yil 27 dekabrdagi 140-son buyrug’i bilan tasdiqlangan «Moliyaviy hisobot shakllarini to’ldirish bo’yicha qoidalar»ga muvofiq pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni mulkchilikning barcha shakllariga mansub, O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga ko’ra yuridik shaxs hisoblangan korxona va tashkilotlar (bundan sug’urta tashkilotlari va banklar mustasno), shuningdek mulkida, xo’jalik yuritishida yoki tezkor boshqaruvida mol-mulki bo’lgan va o’z majburiyatlari bo’yicha ushbu mol-mulk bilan javob beradigan, shuningdek mustaqil balans va hisob-kitob raqamiga ega bo’lgan, soliq qonunchiligiga muvofiq soliq to’lovchi hisoblanadigan alohida bo’linmalar taqdim etish lozimligini bilishlari kerak. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini o’tkazish auditorlik rejalashtirishdan boshlanadi. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini rejalashtirish audit o’tkazishning boshlang’ich bosqichi hisoblanib, audit o’tkazishning kutilayotgan hajmi, jadvallari va muddatlarini ko’rsatgan holda auditorlik tashkiloti tomonidan auditning umumiy rejasi ishlab chiqiladi. Shuningdek, auditorlik tashkiloti tomonidan xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisoboti to’g’risida xolis va asosli fikrlarni shakllantirish uchun zarur bo’lgan auditorlik rusum - qoidalarini 196 amalga oshirish hajmi, turlari va izchilligini belgilaydigan auditorlik dasturi tuziladi. Fikrimizcha, pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini rejalashtirish auditni o’tkazishning quyidagi umumiy qoidalariga muvofiq amalga oshirilishi lozim. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini rejalashtirishning kompleksliligi qoidasi birlamchi rejalashtirishdan boshlab auditning umumiy rejasi va dasturini tuzishga qadar rejalashtirishning barcha bosqichlarini o’zaro bog’liqligi ta’minlanishini anglatadi. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditi uzoq muddatga rejalashtirilganda, ya’ni korxonaning auditorlik tekshiruvi bir yil davomida amalga oshirilsa, auditorlik tashkiloti korxonaning moliya-xo’jalik faoliyatidagi o’zgarishlarni va oraliq auditorlik tekshiruvlari natijalarini hisobga olgan holda auditni o’tkazish reja va dasturlariga o’z vaqtida tuzatishlar kiritishi kerak bo’ladi. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini rejalashtirishning maqbulligi qoidasi shundan iboratki, rejalashtirish jarayonida auditorlik tashkiloti o’zi belgilagan mezonlar asosida audit umumiy rejasi va dasturining maqbul variantini tanlash imkoniyatini ta’minlashi kerak (6.4.-jadval). Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini rejalashtirish paytida auditorlik tashkiloti quyidagi asosiy bosqichlarni ajratishi kerak. Auditorlar guruhiga kiradigan mutaxassislar tarkibini rejalashtirish paytida auditorlik tashkiloti quyidagilarni hisobga olishi shart: - auditning har bir bosqichi: tayyorgarlik, asosiy va yakunlash bosqichi, ish vaqti byudjeti; - guruh ishining taxmin qilinayotgan muddatlari; - guruhning miqdoriy tarkibi; - guruh a’zolarining mansab darajasi; - guruh xodimlarining vorisligi; - guruh a’zolarining malaka darajasi. Quyidagi jadvalda pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditining umumiy rejasi keltirilgan (6.4.-jadval). Korxonalarda pul oqimlari to’g’risida hisobot auditining umumiy rejasiga asosan audit dasturi tuziladi (6.5.-jadval). Pul oqimlari to’g’risida 197 hisobot auditining rejasi va dasturini tayyorlash jarayonida auditorlik tashkiloti korxonada amal qilayotgan ichki nazorat tizimining samaradorligini baholaydi va ichki nazorat tizimi xatarini (nazorat xatarini) baholashni amalga oshiradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|