188
Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot xo’jalik yurituvchi sub’ektning operatsion,
investitsion va moliyaviy faoliyatining o’z pul mablag’lariga ma’lum hisobot davri
ichida ta’sirini shu davr ichida pul mablag’larining o’zgarishi to’g’risidagi
ma’lumotlarni beradi. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot ma’lumotlarini qo’llash
quyidagilarni aniqlashga yordam beradi:
- korxonaning pul mablag’larini va ularning ekvivalentlarini topa olish
qobiliyatini va tashkilotning shu kabi pul oqimlarini ishlatishga ehtiyojini aniqlash;
- korxonaning sof aktivlaridagi o’zgarishlar, uning moliyaviy tuzilishini (uning
likvidliligini va to’lov qobiliyati bilan birga) va uning o’zgarib
turgan sharoit va
imkoniyatlarga moslashish uchun o’z vaqtida pul miqdoriga va pul oqimlariga
ta’sir etish qobiliyatini aniqlash;
- korxonalarning har xil operatsion
faoliyatlarini taqqoslash, chunki bu ayni
operatsion va xo’jalik faoliyatining hodisalari uchun har xil hisoblash usullarini
qo’llashni inkor etadi.
Pul oqimlari to’g’risidagi hisobotda hisobot davri
davomidagi pul oqimlari
aks ettiriladi va ular quyidagi shakllarga tavsiflanadi:
- operatsion faoliyat;
- investitsion faoliyat;
- moliyaviy faoliyat.
Operatsion faoliyat pul oqimlarining hajmi korxonaning ssudalarni to’lash
uchun etarli pul mablag’larini yig’ish, ishlab chiqarish darajasini saqlash,
dividendlarni to’lash va tashqi moliyalashtirish manbalarni jalb qilmay yangi
kapital qo’yilmalarni amalga oshirish ishlarini qila olishining asosiy ko’rsatkichi
hisoblanadi. Operatsion faoliyatda pul mablag’larining
harakatiga yuqoridagi
jadval misol bo’la oladi.
Investitsion faoliyat
-
pul ekvivalentlariga kirmaydigan uzoq muddatli
aktivlarni va boshqa investitsiyalarni
sotib olish va sotish, to’lanadigan
kreditlarning berilishi va olinishi bilan bog’liq faoliyat. Investitsion faoliyat
natijasida sodir bo’ladigan pul mablag’larining harakatlariga quyidagi 6.2.-jadval
misol bo’lishi mumkin.