Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

Pul mablag„larini egri usuldagi tahlili. 
Egri usulda pul mablag‗larini tahlil 
etishning axborot ta‘minoti sifatida buxgalteriya balansi, metodologiya asosi 
tahlilning balans usuli hisoblanadi. 
Mazkur usulda pul mablag‗larining kirimida balans passivi moddalarining 
o‗sishi va aktiv moddalarning kamayishi, pul mablag‗lari chiqimida balans aktiv 
moddalarining ko‗payishi va passiv moddalarining kamayishini xarakterlaydi. 
Pul mablag‗lari ko‗payishida asosiy manba joriy davr foydasi va 
amortizatsiya ajratmalari hisoblanadi. 
Umumiy ko‗rinishda pul mablag‗lari harakatini, hisob-kitobini quyidagi 
formula asosida topish mumkin 
SPX = SF + AA - (ΔA + AA) + (ΔP - SF)
Bunda:
SF – joriy davr sof foydasi; 
AA – amortizatsiya ajratmalari; 
ΔA – aktivlarning o‗zgarishi; 
ΔP – passivlarning o‗zgarishi. 
1. Joriy faoliyatdan pul mablag‗larining sof harakati hisob-kitobi: 
PMj.f. = SF+ AA - ΔZ - ΔDM + (ΔKjamg„. -SF) + ΔKM
Bunda:
ΔZ – zaxiralarning o‗sishi;

---

482 
ΔDM – debitorlik majburiyatlarining o‗sishi;
ΔKM – kreditorlik majburiyatlarining o‗sishi 
(ΔKjam. - SF) – jamg‗arilgan kapitalning o‗sishi (taqsimlanmagan foyda va 
rezerv kapitalining) joriy davr foydasidan farqi (farq – joriy davrda ishlatilgan 
foyda summasi)ni xarakterlaydi. 
Joriy faoliyatdan sof pul mablag„lari harakati: 
―+‖ sof foyda summasi amaortizatsiya, kirimga olingan schyotlardagi 
kamayish, kelgusi davr xarajatlarining o‗sishi, nomoddiy aktivlarni sotishdan 
zararlar, soliqlar bo‗yicha majburiyatlarning ortishi qo‗shiladi. 
―-‖ qimmatli qog‗ozlarni sotishdan tushumlar, avans to‗lovlari ortishi, TMZ 
o‗sishi, to‗lovga qabul qilingan schyotlarning kamayishi, majburiyatlarning 
kamayishi, bank kreditlarining kamayishi. 
2. Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‗lari harakati hisob-kitobi: