Кейнс Дж. М. Общая теория занятости, процента и денег. Пер. с анг. – Москва: Гелиос АРВ, 1999. – С.
14
turishlariga asos bo’luvchi pulning ikkita hususiyatini: almashuv vositasi va
boylikni saqlash vositasini ajratib ko’rsatishdi. O’z navbatida, Irving Fisher va
Kembrij guruhi pulga bo’lgan talab nominal daromadga proporsional, degan pulga
bo’lgan talabning klassik yondashuvini ishlab chiqdilar. Biroq ularning
yondashuvlari muayyan darajada bir-biridan ajralib turadi: agar, Fisher texnologik
omillarga asosiy e’toborni qaratib va qisqa muddatli davrlarda foiz stavkasi
ta’sirida pulga bo’lgan talabning har qanday imkoniyatlarini inkor qilgan bo’lsa,
Kembrij yondashuvida asosiy e’tibor yakka tartibdagi iste’mol tanloviga qaratilgan
va foiz stavkasining ta’siri ham e’tibordan chetda qolmagan. O’z navbatida, pulga
bo’lga talab YAIM va pul massasi o’rtasidagi miqdoriy bog’lanishdan foydalanish
orqali ham aniqlash mumkin. Faraz qilaylik, boshqa shartlar teng bo’lgan sharoitda
YAIM deflyatori 14,9 foiz va YAIM real o’sishi 6,9 foiz miqdorida belgilangan
bo’lsin. Ushbu shartli misolimizda pul massasi (1,149x1,069)x100-100=23,4
foizga o’sadi. Demak, Markaziy bank monetar siyosatning maqsadli ko’rsatkichlari
muvozanatini ta’minlash maqsadida iqtisodiyot uchun yil davomida pul taklifini
23,4 foizga oshirishi mumkin.
Amerikalik iqtisodchi Irving Fisherning 1911 yilda nashr qilingan
"Pullarning harid quvvati" - (I.Fisher "The purchasing Power of Money") nomli
kitobida keltirilgan. Fisher ushbu asarida umumiy pul miqdori M (pul massasi, pul
taklifi) hamda ishlab chiqarilgan pirovard tovarlar va hizmatlarni sotib olishdagi
yalpi harajatlar (RxY) o’rtasidagi bog’liqlikni tadqiq qilgan. Bunda, R - baholar
darajasi; Y - yalpi ishlab chiqarish. Bu erda (M) va (RxY)larni bog’lovchi
o’zgaruvchini pulning aylanish tezligi - (V) deb aytiladi. Pulning aylanish tezligi
(V) yalpi harajatlarning pul massasiga nisbati sifatida aniqlanadi: (
M
PxY
V
)
11
Masalan, agar yil davomida nominal yalpi ichki mahsulot (YAIM) 5 trln.
dollarga, pul taklifi 1 trln. dollarga teng bo’lsa, pulning aylanish tezligi 5 martaga
teng bo’ladi. Bu esa o’rtacha statistik dollar pirovard tovarlar va hizmatlarni sotib
Dostları ilə paylaş: